İnsanların barınma gereksinimlerinin, zamanında ve yeterli bir şekilde karşılanamaması önemli bir sorundur. Bu sorunun sosyal, ekonomik ve teknik boyutları, ülkelerin ekonomik yönden kalkınmışlıklarına, gelişmişlik düzeylerine, endüstrileşmelerine ve siyasal düzeylerine göre ayrı ayrı özellikler içermektedir. (1) Dünyada ve Türkiye’de konut sorununa devlet tarafından çözüm yolları aranmış ve çeşitli uygulamalar geliştirilmiştir. Bu uygulamalardan biri de lojman modelidir. Fransızca kökenli olan “lojman” (logement), “personelin oturması için kimi kuruluşların yaptırdıkları düşük kiralı ya da kira karşılığı olmayan konut” olarak tanımlanmaktadır. (2) Keleş’e göre kamu kuruluşlarının, kendi memur ve görevlileri için, konut pazarına düşük kiralı konut sunum modeline “lojman” denilmektedir. (3)

Avrupa’da gerçekleşen sanayi devrimi ile işçi kesiminin şehirlerde birdenbire çoğalması konut sorununu ortaya çıkarmıştır. 19. yüzyılda mevcut yerleşim yerlerinden uzakta kurulan sanayilerde çalışan kesimin barınma gereksinimi lojman modeli ile karşılanmıştır. (4) Fabrika lojmanlarının öncülüğünü Val-St. Lambert Cam Fabrikası (1825), Houdeng-Bois de Luc Maden Ocağı (1838) ve Fleurg- J.L. Godin Kağıt Fabrikası (1840) konutları ile Belçika yapmıştır. (5) Toplam konut sunumu içindeki payları çok düşük olsa da lojmanlar, İngiltere, Almanya ve Fransa gibi ülkelerde önem kazanmış ve sonraki dönemler için model oluşturmuştur. (6)

Türkiye’de devletin konut sunumunu etkileme rollerinden biri arsa arzı ve konut kredileri olmuştur. Bir diğer rolü de doğrudan konut yapımcısı haline gelmesidir. Türkiye’de lojman modelinin, Ankara’da kentin başkent olmasından sonra sayısı hızla artan memur aileleri barındırmanın bir yöntemi olarak başlatıldığı söylenebilir. 1930’larda kamu iktisadi girişimlerinin genellikle demiryolları üzerindeki küçük Anadolu kentlerine dağıtılma kararı alınmasıyla, çalışan personeli barındırabilmek için lojman modeli benimsenerek hızla konutlar yapılmıştır. (7)

1960-80 arası dönemde lojman üretimine az da olsa devam edilmiştir. 1980’lerden sonra konut üretiminde devletin kaynak sağlayıcı görevi ön plana çıkmış, bu dönemin sonlarına doğru lojmanların devlete maliyeti tartışılmaya başlanmıştır. Türkiye genelinde 300 bin olduğu tahmin edilen lojmanların 1990’lı yıllarda satışları gündeme gelmiş, ancak kapsamlı bir girişim başlatılmamıştır.

Bu makalede, konut sunum modellerinden biri olan lojman modelinin Türkiye’deki gelişimi, devlet tarafından Cumhuriyetin ilk yıllarından itibaren alınan ekonomik, politik kararlar ve yasal düzenlemeler çerçevesinde irdelenmiştir. Türkiye’de lojman modeli için bugüne kadar alınan kararların ve uygulamaların irdelenmesinin, gelecekteki karar organlarına yol gösterici olabileceği düşünülmektedir.

TÜRKİYE’DE LOJMAN MODELİNİN GELİŞİMİ,

Türkiye’de “memur meskeni”, “kurum konutu”, “kamu konutu” gibi isimlerle de anılan lojmanlar, çalışan kesimin barınma ihtiyacının karşılanması açısından önemli bir konut sunum modeli olmuştur. 1960 yılına kadar lojmanlar, yasal ve siyasal düzenlemelerde, memur meskeni olarak ifade edilirken, sonrasında sosyal mesken-lojman ifadesine yer verildiği görülmüştür. (8) Türkiye’de lojman modelinin gelişimi ülke genelinde uygulanan politikaların değişimiyle sınırlı 1923–60, 1960–80 ve 1980 sonrası dönemleri kapsayan üç evre altında sunulmuştur.

1923–1960 Dönemi

Bu dönemde devlet eliyle sürdürülen sanayileşme büyük önem kazanmaya başlamıştır. Sanayileşen Anadolu kentlerinde, yeni konut ve yerleşme biçimlerini belirleyen kesimler, bürokratlar, memurlar ve sanayi kuruluşlarında çalışan işçiler olmuştur. (9) Cumhuriyetin ilk yıllarında, Ankara’ya gelen bürokrat ve memurların konut ihtiyacının çözümü, inşa edilen konutların geniş döneme yayılmış düşük taksitli ödemelerle memurlara satılması şeklinde olmuştur. Bazı devlet işletmelerinde ise lojman modeli benimsenmiştir. Bilgin’e göre lojmanlar, devletçi sanayileşme politikalarının sonucu olarak ortaya çıkmıştır. (10) 1930-50 dönemi, ekonomide devletçilik ilkesinin uygulandığı yıllardır. Bu dönemde, dokuma, ağır sanayi, maden sanayi, selüloz sanayi, seramik, şişe cam, kimya sanayi dallarında çok sayıda fabrika kurulmuştur. (11) Bu fabrikalar, işletme ve idari binaları, lojmanları ve sosyal hizmet binaları ile dönemin önemli sanayi kompleksleri olmaları yanında kuruldukları yerleşimler için modernleşme modeli olmuştur. (12)

Bu sanayi kompleksleri mahalle ölçeğinde planlanmıştır. Sümerbank Ereğli, Karabük, Kayseri, Hereke, Sivas ve İzmit fabrikaları bu uygulamanın önemli örnekleridir. (Resim 1-4) Bu mahallelerde işçi evleri, kadın ve erkek bekâr işçi pavyonları, ilkokul, hal, kreş, çocuk bahçesi, spor sahaları, gerekli durumlarda banyo ve işçi pavyonları gibi tesisler de yer almıştır. Her evin kendine ait en az 250 m2 bahçesi bulunmasına özen gösterilmiştir. (13)

İş Bankası ve Devlet Demiryolları’nda da benzer nitelikte uygulamalar gerçekleştirilmiştir. Birçok taşra şehrinde en modern görünüşlü konutlar (villa tipi tek evler ya da bahçeli sıra evler) Devlet Demiryolu personeli için yeni gar binalarının etrafında (istasyon mahallelerinde) inşa edilmiştir. 1926 yılında Zonguldak’ta Maden Kömür İşletmeleri’ni kuran İş Bankası tarafından Zonguldak Kozlu’daki kömür işçileri için 1935 yılında lojmanlar tasarlanmıştır. (14)

1930’ların önemli bir bölümünde, Türkiye’deki inşaat sanayi çok yoksun durumdadır. Sadece birkaç çimento fabrikası bulunmakta ve 1937’ye kadar Türkiye’de demir ve çelik üretimi yapılmamaktadır. 1927 tarihli Teşvik-i Sanayi Kanunu ile özel işletmelere inşaat malzemesi üretmeleri için teşvikler sunulmuş, aynı zamanda Türkiye’de üretilmeyen inşaat malzemelerinin gümrüksüz ithaline de bu kanunla izin verilmiştir. Bu dönemde, betonarme inşaatın temel malzemeleri, çimento ve çelik, düz çatılar için kullanılan yalıtım malzemeleri, önemli inşaat ekipman ve makineleri, ince yapı malzemeleri ve bitirme malzemeleri ithal edilmektedir. (15) Bununla birlikte, Ereğli Demir ve Çelik Fabrikası’na ait 1946 yılında inşa edilen lojmanların en önemli özelliği, Türkiye’de konut üretiminde ilk prefabrikasyon uygulaması olması ve Türkiye’de yapım tekniği açısından devrim niteliği taşımasıdır. Buna rağmen küçük kentlerde lojman yapımında yığma inşaat tekniği ve ana yapı malzemeleri olarak da ocak tuğlası, taş ve kireç kullanılmaktadır. Çimento kullanımı ve betonarme, uygulama alanlarına yeni girmeye başlamıştır. (16) Yapım tekniğinden dolayı genelde iki katlı yapılar tercih edilmiştir. (17) Bu dönemde devlet memur meskenlerinin bahçeli evler halinde mi yoksa büyük apartmanlar halinde mi yapılması gerektiği konusunda anketler düzenlenmekte (18), rasyonellik, işlevsellik, konfor gibi kriterlerin villalardan, amele evlerine kadar her ev için geçerli olduğundan bahsedilmektedir. (19)

Lojman modelinin değerlendirilmesinde, hükümet programlarında yer alan söylevler, yürürlüğe konulan yasal düzenlemeler oldukça önemli verilerdir. Bir yandan memurlar, işçiler, dar ve orta gelirli gruplar için memur siteleri, işçi mahalleleri inşa edilmesi için kararlar alınmakta (20), diğer taraftan da çıkarılan yasalarla, kiralamaya elverişli evler bulunmayan yörelerde görev yapan memurlara konut yaptırılmasına olanak tanınmaktadır. (21)

1944 yılında memur konutlarının yapılması, inşası biten konutların işletilmesi, kiralarının toplanması ve tamir işlerinin devletin görevleri arasına alınması yasalaşmıştır. (22) Bu kapsamda ilk uygulama Ankara’da, Bakanlıklar’ın yanında istimlâk edilen 434 konutluk Saraçoğlu (Namık Kemal) Mahallesi olmuştur. Saraçoğlu Mahallesi, bitişik bloklar ve apartmanlar biçiminde tasarlanmıştır. Kamu lojmanı olmasının da etkisiyle yeşil alanlar, ortak alanlar olarak düşünülmüştür. 1946 ve 1947 yıllarında Bitlis, Diyarbakır, Hakkâri, Mardin, Muş, Siirt, Urfa ve Van illerinde 286 konut inşasına başlanmıştır. Bunlardan en önemlisi Diyarbakır Memur Evleri Mahallesi’dir. Yine aynı kanun uyarınca İl Özel İdareleri tarafından Erzurum, Bingöl, Elazığ ve Tunceli illerinde 161 konut yaptırılmıştır. (23)

İşçi ve memur konutlarına yönelik açıklamalar, 1946-47 yılları arasında kurulan hükümet programında da yer almıştır. Programda, konut sektörüne iyi örnek olabilecek memur konutları yapmaktan ve iş merkezlerinde işçi konutları sağlamaktan sözedilmektedir. (24)

1923-60 arası döneme ait lojman yapılarının az sayıda ancak mimari açından oldukça nitelikli olduğunu söylemek mümkündür. Bu lojmanlar ait oldukları dönemin toplumsal, siyasi ve ekonomik yansımaları açısından önemlidir. Bununla birlikte lojmanlar dönemin yaşam biçimini ve kalitesini önemli ölçüde yansıtmaları nedeniyle anısal ve sosyolojik öneme sahiptir.

1960–1980 Dönemi

Bu dönemde yeni anayasa ile dar gelirli ailelerin sağlık koşullarına uygun barınma gereksinmelerini karşılama görevi devlete yüklenmiştir. (25) Ayrıca, askerî personele lojman yaptırılması hakkında kanun çıkarılmıştır. (26) Bu dönemde sosyal mesken, işçi konutları ve lojman konusuna hükümet programlarında da rastlanmaktadır. (27)

1960 öncesinde Milli Emlak Genel Tebliğleri ile zaman zaman lojman sayımına yönelinmiştir. 1962 yılındaki devlete ait olan lojmanlarla ilgili bir sayıma göre, Hazine’ye ait 2.689, devletin iktisadi teşebbüslerine ait 23.376, Milli Savunma Bakanlığı’na ait 3.178, TCDD yollarına ait 7.211 lojman stokuyla toplamda 35.000 civarındadır. (28)

Bu dönemde Devlet Planlama Teşkilatı (DPT) tarafından yapılan planlarda, konut sorununa çözümler aranmaya başlanmıştır. (29) Birinci (1963-67), İkinci (1968-72) ve Üçüncü (1968-72) Beş Yıllık Kalkınma Planları’nda dar gelirli ailelere konut edindirme yolları aranmış, ancak etkin çözümler geliştirilememiştir. Dördüncü Beş Yıllık Kalkınma Planı’nda (1978-83) ise lojman uygulamasının, geri kalmış yörelerde sürdürülmesi öngörülmüştür. (30) Konut edindirmeye yönelik Yeni Kentsel Yerleşim Alanları Kararnamesi, Sosyal Sigortalar Kurumu’nun Bireysel Kredi Girişimi, Devlet Memurları Konut Edindirme Yönetmeliği, Bankalar Yasası’nı Değiştiren Yasa Gücünde Kararname, Bağkur Kredisi Yönetmeliği, Milli Konut Politikası Kararnamesi bu dönemin ürünüdür. (31)

Türkiye’de modernleşme süreciyle başlayan kentleşme olgusu paralelinde artan nüfusun barınma ihtiyacı için apartmanlaşma modeli bir seçenek olmuştur. (Resim 5-7) 20. yüzyılın başlarından itibaren kullanım alanı dünyada da yaygınlaşan betonarme, Türkiye’de üretilen diğer yapı malzemelerine göre son derece ucuz ve kolay bulunabildiginden apartmanların yapım tekniğini yönlendirmiştir. (32) Polimer malzemeler II. Dünya Savaşı sonrası inşaat sektörüne girmiştir. Daha sonraki yıllarda değişik profiller, döşeme kaplamaları, borular, çatı örtüleri gibi farklı ürünler ortaya çıkmış, özellikle 1960’lı yıllarda Batı ülkelerinde PVC’den (polivinilklorür) yapılmış pencere doğramaları gündeme gelirken, bu ürünler Türkiye’de 1980’li yıllardan itibaren yaygınlaşmıştır. 1970’li yıllardaki konut tasarımlarında çatılar eğimli çatıya dönüşmüş, enerji tasarrufu için pencereler küçülmüş, ekonomik malzeme kullanımı artmış ve “Bayındırlık Mimarisi” olarak adlandırılan mimari ortaya çıkmıştır. (33)

1980 Sonrası

1982 Anayasası döneminde 2946 sayılı Kanun’la kamu konutları rejimindeki hukuki düzenleme çeşitliliğine son verilmiştir. Bu kanun ile kamu konutlarının tahsisi ve idaresine ilişkin çeşitli hükümler içeren birçok yasal düzenleme yürürlükten kaldırılırken, tüm kurumlar arasında uygulama birliği sağlanmış ve lojmanların tahsis biçimi, oturma süresi, kira, bakım, onarım ve yönetimine ilişkin temel ilkeler belirlenmiştir. Lojmanların işletme, bakım ve onarım konularını kapsayan kanunun 6. maddesi 1996 yılında yürürlükten kaldırılmıştır. (34) 9. maddede ise “Kanun kapsamına giren lojmanların brüt inşaat alanı 2487 sayılı Toplu Konut Kanunu’nda sosyal konut için belirlenen alanı (150 m2) geçemez” ibaresi yer almıştır. Ancak, özel ve görev tahsisli konutlarda bu sınırlara uyulmayacağı yasada belirtilmiştir. (35) Devlet, 1983 yılından başlayarak büyük kentlerde ve geri kalmış yörelerde, kurum konutu yatırımlarını artırma kararı almıştır. (36) 6. Beş Yılık Kalkınma Planı’nda da (1990-94) “Kamu lojman yatırımları kalkınmada öncelikli yöreler ile konut sıkıntısı çekilen küçük yerleşmelerde sürdürülecektir” politikası benimsenmiştir. (37) 1980 sonrası lojmanlarla ilgili olarak hükümet programlarında yapımların hızla devamı öngörülmekle beraber, satın alma konusuna da yer verilmiştir. (38) 1993-95 yılları arasındaki hükümet programında ise önceki programların tersine kamu lojman ve tesislerinin satılmasına ve ekonomiye kaynak sağlanmasına değinilmektedir. (39)

Türkiye’de yıllar itibariyle lojman sayıları hakkında sağlıklı veriler bulunmamaktadır. 1982 yılında DPT tarafından gerçekleştirilen lojman anketinin sonuçları, yeni kalkınma planında yer alarak, konuta dair ilke ve hedeflerin saptanmasında kullanılmıştır. Söz konusu anket, Türkiye’de 150 bin civarında lojman stokunun bulunduğunu göstermiştir. 1993 yılında ise lojman sayısı 294.674 olarak saptanmıştır. (40)

Günümüzde lojmanların bakım ve onarımı ile ilgili konularda 1984 tarihli Kamu Konutları Yönetmeliği’nin 26. maddesi geçerlidir. (41) Bu maddede bakım-onarım etkinliklerinin nasıl, ne zaman ve hangi kuruluş tarafından yapılacağına değinilmemiş, sadece genel düzenlemelerle sınırlı kalmıştır.

Lojmanların devlete maliyeti 1990’ların sonuna doğru tartışılmaya başlanmıştır. 1982 yılında, yukarıda değinildiği üzere, tüm kamu görevlilerine yetecek sayıda kamu lojmanı edinilmesi tasarlanırken, bu kez lojmanların devlete ne kadar yük olduğu konusu gündeme gelmiştir. Bu nedenle 2946 sayılı Kamu Konutları Kanunu’na tabi kurum ve kuruluşların lojmanlarının satılmasına ilişkin esasları düzenleyen 3988 sayılı Kanun tasarlanmış, ancak yürürlüğe konulamamıştır. Bir önceki dönemde olduğu gibi bu döneme ait lojmanlarda da betonarme karkas sistemi ile apartman tipi üretime devam edilmiş, kat adedinde artış gözlenmiştir. (Resim 8, 9) Bu dönemde inşaat sektöründe yüksek nitelikli çimentolar ve hazır beton kullanımı yaygınlaşmıştır.

TÜRKİYE’DE LOJMAN MODELİ UYGULAMASININ GENEL DEĞERLENDİRMESİ

Anadolu’nun pek çok il ve ilçesindeki iskân durumunun, Cumhuriyetin ilk yıllarında yetersiz olması, lojman türü bir yapılanma zorunluluğunu ortaya çıkarmıştır. Lojmanlar hem bu bölgelere atanan memurların iskân sorunlarını çözmüş, hem de yeni yapılaşma için model teşkil etmiştir. Çalışanlara lojman sağlamanın işgücü verimini artırmak ve iş dışı disiplini sağlamak gibi uzun vadeli etkileri bulunduğu belirtilmektedir. (42) İşyerine yakınlık ulaşım kolaylığı sağlarken ulaşım giderlerini minimize etmektedir. Lojmanlarla aynı alanda sosyal tesislerin de yapılması meslek içi sosyalleşmenin bir avantajı olarak değerlendirilebilir. Ayrıca, çalışanların aileleri için güvenli ortamlar sağlamaktadır.

Lojman modelinin bu tür olumlu yönlerine karşılık, ayrışma oluşturduğu da ifade edilmektedir. Bir sosyal imkân gibi düşünülerek sağlanmış olan lojman tipi konutlar, o meslek mensuplarını halktan uzaklaştırarak meslek içindeki dayanışmayı sağlıksız boyutlara çektiği belirtilmektedir. (43) Lojman modeli uygulamaları modernleşme, gelişme ve kentleşmeyle birlikte gerek sayıları, gerek nitelikleri, gerekse de yeni uygulamaların eklenmesi ile giderek artmış, ancak, çalışanlar için bir ayrıcalık ve halktan izolasyona yol açan kapalı bir sistem haline gelmiştir. Halkın da yararlanabildiği ve sosyal hayatın gelişimine katkıda bulunacak yerler olmak yerine hemen hemen sadece ilgili kurum personeli ile diğer devlet memurlarının yararlandığı izole mekânlar olarak kalmışlardır. Cumhuriyetin ve onun sunduğu milli kimliğin rol modeli olarak görülen ve bu modeli halka tanıtmak ve benimsetmek gibi tarihî bir misyonu olan bürokrasi ve memurlar için, bu kapalı sistem yaşam tarzının, üstlendikleri rol modeli görevini yerine getirebilmek için pek de uygun bir olanak sağlamadığı belirtilmektedir. (44)

Her çalışan için lojman imkânının yaratılamaması bir fırsat eşitsizliği olarak tanımlanabilir. Lojmanların özellikle belirli bir makam, rütbe ve görevde olan çalışanlara tahsis edilmesinin, lojman tahsis edilemeyen çalışanlar aleyhine ücret farklılaştırması yanında ikinci bir farklılaştırma yaratmaktadır.

SONUÇ

1990’lı yıllara kadar ekonomik, yasal ve politik düzenlemelerle lojman modelinin Türkiye’de yaygınlaşması hedeflenirken 1990’ların ortalarından itibaren bu yöndeki uygulamalar büyük ölçüde değiştirilmiştir. Dönemlere göre lojmanların üretim sürecinde rol alan kesimlerin dökümü Tablo 1’de verilmiştir. Dönemlere göre lojman tipi değişimi genel konut tipi değişimi ile paralellik gösterirken 1980 sonrası dönemde çok katlı apartman dışında tiplere rastlanmamaktadır. Erken Cumhuriyet dönemi lojmanları o dönemin bölgesel planlama ölçeğini, konut plan tiplerini, yapım tekniğini ve malzeme özelliklerini yansıttığı için mimari miras olarak nitelendirilebilir özellikler taşıdığı söylenebilir. Konut stokunun verimli kullanılması konut üretimi kadar önemlidir. Lojman sayımlarının periyodik olarak yaptırılması devletin lojman modeli ile ilgili sağlıklı politikalar saptaması açısından önemli bir veridir. Lojman stokunun belirlenmesi, lojmanların mimari ve yapısal durumu ile ilgili envanter çalışmasının yapılması ve bilgi bankası oluşturulması gerekmektedir. Bu bilgiler sistematik biçimde sürekli güncellenmelidir. Bu şekilde zamanında yapılacak doğru müdahalelerle kaynakların verimli kullanılması sağlanacaktır.

 Tablo 1. Dönemlere göre lojman üretim örgütlenmesi (45)

NOTLAR

1. Özerdim, 1991.

2. Hasol, 1995.

3. Keleş, 2004.

4. Frank, Schubert, 1983.

5. Kastoff- Viehmann, 1981.

6. Power, 1993.

7. Tekeli, 1996.

8. 2007, www.tbmm.gov.tr/hukumetler/KP27.htm

9. Sey, 1999.

10. Bilgin, 1996, ss.472-490.

11. Çavdar, 1973.

12. Bozdoğan, 2002.

13. Tekeli, 1996.

14. Bozdoğan, 2002.

15. Bozdoğan, 2002.

16. Tekeli, 1996.

17. Balamir, 1994, ss.29-33.

18. Tekeli, 1996.

19. Ünsal, 1939, ss.60-62; Modern Türkiye Mecmuası, s.16.

20. Tekeli, 1996; 1928, Ankara’da İnşa Edilecek Vekalet ve Devair Binalarıyla Memurin Apartmanları Hakkında Kanun, Sayı 1352, 24 Mayıs 1928; Pulat, 1992.

21. 1939, Gümrük Teşkilatı için Yaptırılacak Evler Hakkında 3096 sayılı Kanun; 1940, Şehir ve Kasabalardan Uzak Yerlerdeki İnşa Edilen Jandarma Karakol Binalarına Karakol Komutanı ile Ailesini İkameti için İlave Yapılması Hakkında 3941 Sayılı Kanun.

22. 1944, Memur Meskenleri İnşası Hakkında 4626 sayılı Kanun.

23. Tekeli, 1996.

24. 2009, www.tbmm.gov.tr/hukumetler/HP15.htm

25. Keleş, 2004.

26. 1960, Subay, Askeri Memur ve Astsubayların Lojman İhtiyacı için Gelecek Yıllara Geçici Yüklemelere Girişilmesi Hakkında 186 Sayılı Kanun, 29 Temmuz 1960.

27. www.tbmm.gov.tr/hukumetler/KP27.htm, www.tbmm.gov.tr/hukumetler/HP32.htm, www.tbmm.gov.tr/hukumetler/HP42.htm, www.tbmm.gov.tr/hukumetler/HP43.htm

28. Tekeli, 1996.

29. Konut Özel İhtisas Komisyon Raporu, Şubat 1996, TC Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı, Yayın No: DPT:2432, Ankara.

30. Keleş, 2004.

31. Keleş, 2004.

32. Bilgin, 2004, ss.55-56.

33. Sözen, 1996.

34. 1983, Kamu Konutları Kanunu 2946 Sayılı Kanun.

35. Keleş, 2004.

36. Keleş, 2004.

37. Bilgin, 2004, ss.55-56.

38. www.tbmm.gov.tr/hukumetler/HP44.htm, www.tbmm.gov.tr/hukumetler/HP45.htm, www.tbmm.gov.tr/hukumetler/HP46/47.htm

39. http://www.tbmm.gov.tr/hukumetler/KP50.htm

40. Keleş, 2004.

41. 1984, Kamu Konutları Yönetmeliği

42. Frank, Schubert, 1983.

43. Çağatay, 2003.

44. Uzungüngör, 2008.

45. Uzungüngör, 2008.

KAYNAKLAR

• 1928, Ankara’da İnşa Edilecek Vekâlet ve Devair Binalarıyla Memurin Apartmanları Hakkında Kanun, Sayı 1352, 24 Mayıs 1928.
• 1939, Gümrük Teşkilatı için Yaptırılacak Evler Hakkında 3096 Sayılı Kanun.
• 1940, Şehir ve Kasabalardan Uzak Yerlerde İnşa Edilen Jandarma Karakol Binalarına Karakol Komutanı ile Ailesini İkameti için İlave Yapılması Hakkında 3941 Sayılı Kanun.
• 1944, Memur Meskenleri İnşası Hakkında 4626 Sayılı Kanun
• 1960, Subay, Askeri Memur ve Astsubayların Lojman İhtiyacı için Gelecek Yıllara Geçici Yüklemelere Girişilmesi Hakkında 186 Sayılı Kanun, 29 Temmuz 1960.
• 1983, Kamu Konutları Kanunu 2946 Sayılı Kanun
• 1984, Kamu Konutları Yönetmeliği
• 1933, “Bir Ev Nedir, Nasıl Kurulmalıdır”, Modern Türkiye Mecmuası, sayı: 2, s.16.
• Asiliskender, B. 2008, “Docomomo Kayseri Toplantısının Ardından, 20. Yüzyıl ‘Modern’ Mimari Mirası Üzerine Notlar”, Mimarlık, sayı:339.
• Balamir, M. 1994, “Kira Evi”nden “Kat Evleri”ne Apartmanlaşma: Bir Zihniyet Dönüşümü Tarihçesinden Kesitler, Mimarlık, sayı:260.
• Bilgin, İ. 1996, “Tanzimat’tan Günümüze Anadolu’da Konut ve Yerleşmenin Modernleşme Süreci”, Tarihten Günümüze Anadolu’da Konut ve Yerleşme, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul
• Bilgin, İ. 2004, “Türkiye’de Popüler Kültürün Harcı Olarak Beton”, Betonart, sayı:2.
• Bozdoğan, S. 2002, Modernizm ve Ulusun İnşası: Erken Cumhuriyet Türkiye’sinde Mimari Kültür, Metis Yayınları, İstanbul.
• Çağatay, M. 2003, Türkiye’de Toplumsal Eşitsizliklerin Kaynağı Olarak Kurumsal Kimlik, Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara.
• Çavdar, T. 1973, Türkiye’de Toplumsal ve Ekonomik Gelişmenin 50 Yılı, TC Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü, Ankara.
• Frank, H. ve D. Schubert, 1983, Lesebuch Zur Wohnungsfrange, Pahl-Rugenstein Verlag.
• Hasol, D. 1995, Ansiklopedik Mimarlık Sözlüğü, YEM Yayın, İstanbul.
• Kastoff- Viehmann, R. 1981, Wohnungsbau Für Arbeiter-Das Beispiel Ruhrgebiet bis 1914, Klenkes Verlag.
• Keleş, R. 2004, Kentleşme Politikası, İmge Kitabevi, Ankara.
• Özerdim, B. 1991, Konutlar ve Konut Tasarımına Giriş, DEÜ Mühendislik-Mimarlık Fakültesi Basımevi, İzmir.
• Power, A. 1993, Hovels to High Rise: State Housing in Europe Since 1850, Routledge, Londra.
• Pulat, G. 1992, Dar Gelirli Kentlilerin Konut Sorunu ve Soruna Sosyal İçerikli Mekânsal Çözüm Arayışları, Kent-Koop Yayınları, Ankara.
• Sey, Y. 1999, Tarihten Günümüze Anadolu'da Konut ve Yerleşme, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul.
• Sözen, M. 1996, Cumhuriyet Dönemi Türk Mimarisi, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul.
• TC Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı, 1996, Konut Özel İhtisas Komisyon Raporu, Şubat 1996, TC Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı Yayınları, Yayın No: DPT: 2432, Ankara.
• Tekeli, İ. 1996, Türkiye’de Yaşamda ve Yazında Konut Sorununu Gelişimi, ODTÜ Basım İşliği, Konut Araştırmaları Dizisi 2, Ankara.
• Uzungüngör, F. 2008, Konut Sunumunda Lojman Modelinin Kocaeli ili Genelinde İrdelenmesi, Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü, Mühendislik ve Fen Bilimleri Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gebze.
• Ünsal, B. 1939, “Kübik Yapı ve Konfor”, Arkitekt.
• http://amv.arkitera.com (4 Ocak 2011)
• www.tbmm.gov.tr/hukumetler/KP27.htm, 2007 (4 Ocak 2011)
• www.tbmm.gov.tr/hukumetler/HP15.htm, 2009 (4 Ocak 2011)
• www.tbmm.gov.tr/hukumetler/HP32.htm, 2009 (4 Ocak 2011)
• www.tbmm.gov.tr/hukumetler/HP42.htm, 2009 (4 Ocak 2011)
• www.tbmm.gov.tr/hukumetler/HP43.htm, 2009 (4 Ocak 2011)
• www.tbmm.gov.tr/hukumetler/HP44.htm, 2009 (4 Ocak 2011)
• www.tbmm.gov.tr/hukumetler/HP45.htm, 2009 (4 Ocak 2011)
• www.tbmm.gov.tr/hukumetler/HP46/47.htm, 2009 (4 Ocak 2011)
• www.tbmm.gov.tr/hukumetler/KP50.htm, 2009 (4 Ocak 2011)