Yazıköy ve Yarıköy, Burdur merkeze bağlı iki komşu köydür. 1971 yılında yaşanan Burdur depreminde en büyük hasar bu bölgede meydana gelmiştir. Depremden sonra köyler, hemen yanlarına inşa edilen yeni yerleşim bölgelerine taşınmış, eski köy dokusu ise günümüze kadar deprem harabeleri olarak kalmıştır. Burdur Valiliği’nin 1-7 Mart 2015 tarihinde düzenlediği “deprem haftası” etkinliklerinde, Yazıköy ve Yarıköy harabeleri “Deprem Köyü” olarak, köyün yaklaşık 6 kilometre güneyinde bulunan fay aynası da “Burdur Fayı Jeositi” olarak ilan edilmiştir. Burdur Valiliği bu çalışmasıyla, depremin izlerini günümüze kadar taşıyan bu bölgeyi koruyup ziyarete açarak, toplumu deprem konusunda bilinçlendirmeyi hedeflemektedir.

7-9 Mayıs 2015 tarihlerinde düzenlenen “IBEES 2015 Uluslararası Burdur Deprem ve Çevre Sempozyumu” kapsamında düzenlenen teknik geziyle Deprem Köyü ve Burdur Fayı Jeositi araştırmacılara tanıtılmıştır. Gezi sırasında aktarıldığına göre, 1971 depreminde terkedilen bu iki köy yerleşiminin aslında ilk kuruluş hikayesi de yine bir depreme dayanmaktadır. Bu iki köyün geçmişte tek bir köy olduğu, 1914’te yaşanan büyük Burdur Depremi’nden sonra köyün iki ayrı yere taşındığı, “yazı” denilen bölgeye yerleşen kısmına “Yazıköy”, yaklaşık 1,5 kilometre daha güneybatıya yerleşen diğer yarısına da “Yarıköy” denildiği anlatılmaktadır.(1) 1971 Depremi sonrasında köyler tekrar taşınınca, iki köy arası yaklaşık 3 kilometre olmuş, 1971 depremi harabeleri, bu iki yeni yerleşimin arasında kalmıştır. Köyün 1914 depremi öncesindeki eski yerleşim yeri ise bilinmemektedir.

Yazıköy ve Yarıköy’ün günümüzdeki yerleşimleri, rasyonel düzende parsellere yerleştirilmiş, bahçeli, tek katlı, tek tip deprem konutları ve onları genişletmek için sonradan eklenen yapılardan oluşmaktadır. 1971 öncesi köy dokusu ise, eski fotoğraflardan ve mevcut kalıntılardan anlaşılabildiği kadarıyla, ikişer katlı, kırma çatılı, kerpiç yapılardan oluşmaktadır. Eski dokudaki yaygın konut tipi, zemin kat ortasında çift kanatlı giriş kapısı ve yanlarda küçük pencereleri, üst kat ortasında ahşap cumbası ve yanlarda büyük pencereleri olan, simetrik planlı yapılardır. Konutlara ilave olarak, her iki köyde de birer cami ve birer köy kahvesi, Yarıköy’de bir okul ve okul lojmanı yer almaktadır.(2)

Deprem Köyü çalışmaları kapsamında, her iki köyden 44’er yapı veya yapı kalıntısı tespit edilip, önlerine yerleştirilen numaralı tabela sistemiyle, yapının cinsi, hasar durumu, eski kullanıcılarının isimleri gibi bilgiler ziyaretçilerin bilgisine sunulmaktadır. Burdur Valiliği, Deprem Köyü ile ilk etapta ilköğretim öğrencilerinde deprem bilinci oluşturmayı hedeflemektedir. Geleceğin mimarları, mühendisleri, müteahhitleri olacak çocuklarda, bu bilincin ilk önce ilköğretim çağında oluşturulması beklenmektedir.(3)

Deprem Köyü’ndeki mevcut durum, depremin hemen sonrasındaki fotoğraflarıyla kıyaslandığı zaman  bazı farklılıklar gözlenmektedir.  Binalar tamir edilmeden bırakılmış olsa da, depremde etrafa dökülen inşaat malzemelerinin toplandığı, tamamen doğal malzemeler olan ahşap ve kerpicin, zaman içinde yağmur rüzgar gibi nedenlerle ve etrafını saran yeşilliklerle, yer yer doğaya geri dönüşümünün olduğu görülmektedir. Mevcut iki köy arasındaki ulaşımın eski yerleşimden geçmesi, etrafındaki tarım arazilerinin çiftçiler tarafından kullanılmaya devam etmesi, eski kalıntıların önlerinde ördek kaz gibi çiftlik hayvanlarının dolaşması, çatılarında bacalarında leylek yuvalarının bulunması gibi nedenler, yapılar terk edilmiş olsalar da, eski yerleşimin de hâlâ köy yaşantısının bir parçası olduğunu göstermektedir. Bu haliyle, 1971’de yaşanan depremi, depremin hemen sonrasındaki fotoğraflardaki kadar dramatik yansıtmamaktadır. Ancak ileriye dönük olarak, “Deprem Köyü”nü geliştirmek üzere, köyde deprem müzesi oluşturmak, hiç dokunulmamış enkazlardan bazılarını açarak içerisinden çıkan malzemeleri ve dönemin fotoğraflarını sergilemek, simülasyon merkezi oluşturmak gibi projeler üzerinde düşünüldüğü aktarılmaktadır.(4)

Geçmiş depremlerin izlerini, Kibyra gibi antik kent kalıntıları üzerinden gözlemlemek de mümkün. Ancak Deprem Köyü ile, Türkiye’de ilk defa yakın tarihimizden bir deprem kalıntısı, açık hava müzesi şeklinde sunulmaktadır. Deprem turizminin Türkiye’deki ilk örneklerinden olan, 2001 yılında Bolu’da açılan “Deprem Anıtı ve Müzesi”, 2004 yılında Sakarya’da açılan “Deprem Kültür Müzesi”, 1999 Marmara Depremi anısına sonradan inşa edilen yapılardır. Burdur’daki “Deprem Köyü”, mevcut deprem kalıntılarının sergilenmesi açısından Türkiye’de ilktir. Dünyada ise benzer örneklerini görmek mümkündür. 1999 Tayvan Depremi anısına 2001 yılında Taichung’de açılan “921 Deprem Müzesi”nin dış duvarları depremde yıkılan “Guangfu Okulu” binasından oluşmakta, müzenin “Chelungpu Fay Galerisi” de, bu depremin gerçek fayı üzerinden geçmektedir.(5) 2008 yılında Çin’de yaşanan Büyük Sichuan Depremi’nde ise, Beichuan bölgesi yıkıntıları olduğu gibi bırakılmış, 2013 yılında da aynı deprem anısına müze oluşturulmuştur.(6) Burdur’daki “Deprem Köyü”, bütün bir yerleşimi kapsadığı için Tayvan’daki örnekten, ölçeği bakımından da Çin’deki örnekten farklıdır.

NOTLAR

1. Tamer Kurtman (Burdur AFAD, Jeoloji Yük. Müh.) “IBEES 2015 Uluslararası Burdur Deprem ve Çevre Sempozyumu” kapsamında düzenlenen 09.05.2015 tarihli “Deprem Köyü ve Fay Aynası gezisi” rehberliği. Türk Dil Kurumu, Türkiye Türkçesi Ağızları Sözlüğü'ne göre, “yazı” kelimesinin “düzlük, ova, yer, toprak, bağ bahçe, yabancı yer, alan” gibi anlamları bulunmaktadır.

2. 1971 Burdur Depremi’nin Burdur Merkez’deki etkileri hakkında bilgi almak için bakınız: Özyıldıran, Güler, 2015, “1971 Burdur Depremi Sonrası İmar Çalışmaları”, IBEES 2015 International Burdur Earthquake and Environment Symposium Proceedings, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi, 7-8-9 Mayıs 2015, Burdur, ss.311-321, ees2015.mehmetakif.edu.tr/IBEES2015/67%28311-321%29.pdf [Erişim: 17.11.2015]

3. Oral, Mehmet (Burdur AFAD İl Müdürü), 12.05.2015,

4. Kurtman, Tamer (Burdur AFAD, Jeoloji Yük. Müh.), 12.05.2015, Söyleşi: Güler Özyıldıran.

5. 921 Earthquake Museum of Taiwan.

6. Beichuan Earthquake Memorial ve Wenchuan Earthquake Memorial Museum.