KENT MÜZELERİ

Kent müzeleri, kent kimliğini ortaya koyan ve belgeleyen bunu yaparken de kentlilik bilincinin ve kent içindeki farklı toplumsal gruplar arasında ortak yaşam kültürünün gelişmesini sağlayan, öte yandan kente ait tarihsel mirasın korunmasına hizmet eden kültür kurumlarıdır. Kente ait tarihî ve kültürel mirasın bir parçasını oluşturan tarihî yapıların kent müzeleri olarak işlevlendirilmeleri ise, gerek müzelerin kentte yaşayanlarla gerekse içlerinde sergiledikleri kentin yaşam kültürüne ait eserlerle bağ kurmaları açısından kentler için önemli bir kazanımdır.

Tarihî yapıların özgün işlevlerini korumaları öncelikli olmakla birlikte, ekonomik nedenlere bağlı olarak yapının yaşatılması için gerekli maddi olanakların sağlanamadığı durumlarda ya da önceki işlevini artık yerine getirememesi nedeniyle yapının tarihî bütünlüğüne ve mimarisine zarar vermemek koşuluyla yeniden işlevlendirilmeleri uygun kabul edilmektedir.(1) Venedik Tüzüğü’nün beşinci maddesinde bu konuyla ilgili şu ifadeler yer almaktadır: “Anıtların korunması, her zaman onları herhangi bir yararlı toplumsal amaç için kullanmakla kolaylaştırılabilir. Bunun için bu tür bir kullanma arzu edilir, fakat bu nedenle yapının planı, ya da bezemeleri değiştirilmemelidir. Ancak bu sınırlar içinde yeni işlevin gerektirdiği değişiklikler tasarlanabilir ve buna izin verilebilir.”(2) Burra Tüzüğü’nün açıklayıcı notlar bölümünde de benzer ifadeler kullanılmaktadır: “Bu konudaki ilkeler mekânın kültürel önemini devam ettirecek belli kullanımlar ya da kullanım kombinasyonları ve kısıtlar tanımlamalıdır. Bir mekânın yeni amaçlar için kullanımı en az seviyede değişimi amaçlayarak yapılmalıdır; yapının sembollerine, çağrışımlarına ve anlamlarına sadık kalınmalı ve hatta uygun olduğu sürece mekânda gerçekleştirilen ve mekâna kültürel değerini veren ritüellere de alan sağlayacak şekilde yapılmalıdır.”(3)

1980’li yılların başlarında müzecilik anlayışında değişimler olmuş ve Yeni Müzecilik akımı ortaya çıkmıştır. Sözkonusu akıma göre birer kültür kurumu olarak kabul edilen müzelerin toplumda gruplar arasında iletişimi kolaylaştıran, yaşanan değişimlerin benimsenmesinde aracılık yapan bir misyonu olması gerektiği benimsenmekte, ayrıca müzelerin sergileme biçimlerinde alışılageldik şekilde nesnelerin gruplanıp, dizildiği ve ziyaretçilerin bakmakla yetindikleri düzenin bir tarafa bırakılıp; ziyaretçilerin interaktif sunum teknikleri aracılığıyla anlatılar üzerinden sergilenenleri gezmeleri yoluyla pasif birer izleyici olmaktan çıkmaları istenmektedir.(4) Bu sayede müze ziyaretinin daha akılda kalıcı ve paylaşımcı bir deneyim haline gelmesi sağlanmaktadır. Ayrıca yeni müzecilik anlayışı, geçmişten gelen gereksinimlerle ziyaretçilerin yeni ihtiyaçlarını karşılama çabası olarak da tanımlanmaktadır.(5)

Ziyaretçilerle etkileşimli bir yapıya bürünen yeni müzecilik anlayışı kent müzelerine de yansımıştır. Kent müzeleri de objelerle doldurulan, yerleştirilen ve gösterilen mekânlar olmaktan çıkmakta, kullanıcı ve obje arasında etkileşimli, deneyimlemeye açık yapılara dönüşmektedir. Kent müzelerinden geçici sergi, konferans ve konser salonlarının bulunması istenirken, içerdikleri arşiv ve kütüphanelerle araştırma olanaklarını sağlaması, yaptıkları yayınlar, düzenledikleri kurslar, sinema ve tiyatro gösterileri, şenlikler ve kent turları ile toplumla yakın etkileşim içerisinde olması da beklenmektedir.(6) Böylece kütüphane ve arşiv gibi kent belleğine hizmet eden alanlar öne çıkarken, yenilikçi, sürekli değişime açık ve toplumun bütün kesimlerinin buluşabileceği bir kent müzesi yaklaşımına doğru gidilmektedir.(7)

Çağdaş kent müzelerini kurma sürecinde üzerinde en çok durulan konular iletişim ve eğitimdir. Nitekim, Amsterdam’da 2005 yılında Uluslararası Kent Müzeleri Derneği tarafından düzenlenmiş olan konferansın başlığı “Sivil Diyalog Merkezleri Olarak Kent Müzeleri” olarak belirlenmiştir. Londra, Amsterdam, Lüksemburg, Seul, Sydney, Montreal ve Singapur’da bulunan kent müzeleri, olması gereken işlevlerinin yanında çağdaş müzecilik anlayışı içinde iletişim ve eğitim alanlarında gereklilikleri yerine getirmişlerdir.(8)

19. yüzyılın sonlarında Amerika Birleşik Devletleri’nde ortaya çıkan “kent müzesi” kavramı, 20. yüzyılın ortasında Avrupa’da(9), 20. yüzyılın sonlarında ise Türkiye’de kabul görmüştür. Ülkemizde ilk kent müzesi örnekleri mevcut tarihî yapıların restore edilerek yeniden işlevlendirilmesi biçiminde gerçekleştirilmiştir: 1999 yılında tarihî Halı Fabrikası binası, Kemaliye Kent Müzesi’ne; 2001’de Hafızağa Konağı, Edirne Kent Müzesine; 2002’de Vedat Tek’in tasarladığı Kastamonu Hükümet Konağı, Kastamonu Kent Tarihi Müzesi’ne; 2002’de Bursa’da Cumhuriyetin ilk yapılarından olan Adliye Binası, Bursa Kent Müzesi’ne; 2009’da restore edilen Bayaz Han, Gaziantep Kent Tarih Müzesi’ne; eski Mardin Süvari Kışlası, Sakıp Sabancı Mardin Kent Tarihi Müzesi ve Dilek Sabancı Sanat Galerisi’ne; 2004 yılında İzmir İtfaiyesi Merkez Binası, Ahmet Piriştina Kent Arşivi ve Müzesi’ne dönüştürülmüştür.(10)

Bir kent müzesi için öncelikle o kentin dokusuna uygun, kentin kültürel geçmişini yansıtan bir yer, hatta mümkünse var olan tarihî yapılardan biri tercih edilmelidir. Müze binası ister yeni bir yapı, isterse mevcut tarihî bir yapı olsun içinde yer alacak bölümler ve sergilenecek eserler o kentin coğrafi, tarihî ve kültürel özelliklerini ortaya koyacak türden olmalıdır. Eserlerin tahribatını ve hırsızlığı önlemek için (camlı sergileme üniteleri gibi) gerekli güvenlik tedbirleri alınmalıdır. Müze yalnızca ziyaret edilecek bir yer olmasının ötesinde yapısı içinde çeşitli etkinliklere olanak tanıyacak sergi holü, konferans salonu gibi farklı aktivite alanlarına da sahip olmalıdır.

Bu çalışmada Samsun’da ilk kez 2013 yılında açılan kent müzesine evsahipliği yapan Demiryolu Lojmanı olarak inşa edilmiş olan iki ahşap yapı ve Demirspor Lokali olarak kullanılmış olan yapı, kent müzeleri bağlamında tarihî yapıların yeniden işlevlendirilmesinin bir örneği olarak incelenmiştir.

SAMSUN KENT MÜZESİNE DÖNÜŞÜM

Demiryolu ulaşımı Osmanlı İmparatorluğu sınırları içinde ilk kez 1851 yılında Kahire-İskenderiye demiryolu hattının, Türkiye Cumhuriyeti sınırları içinde ise 1856 yılında İzmir-Aydın Demiryolu hattının imtiyazının verilmesiyle başlamıştır. Karadeniz’i Anadolu’ya bağlaması planlanan Samsun-Sivas demiryolu hattının inşası ise 1926-1932 yılları arasında Türkiye Cumhuriyeti Devleti tarafından gerçekleştirilmiştir.(11) Samsun-Sivas Demiryolu İnşaat ve İşletme İdaresi ve Devlet Demiryolu Lojmanı 1928 yılında, müştemilat olarak işlev gören yapının yerine yapılmış Demirspor Kulübü’nün lokali ise 1936 yılında inşa edilmiştir.(12)

Yapıların Konumu ve Özgün Mimari Özellikleri

Samsun TCDD lojmanları olarak kullanılan yapılar İlkadım İlçesi, Zafer Mahallesi, Atatürk Bulvarı numara 94 ve Cumhuriyet Caddesi numara 49’da, Demirspor Lokali olarak kullanılan yapı ise Cumhuriyet Caddesi’ndeki lojman yapısının hemen yanında bulunmaktadır. Samsun Gar Binası’nın doğusundaki yapıların bulunduğu imar adası Karadeniz Bölgesi’nin batısını doğuya bağlayan karayolunun bir parçası olan Atatürk Bulvarı üzerinde yer almaktadır.(13) (Resim 1)

Bodrum katı ile birlikte toplam üç katlı olan lojman yapıları (A-B Blok) plan özellikleri bakımından birbirinin simetriğidir. Zemin katında ve birinci katında iki ayrı lojman dairesinin yer aldığı yapıların bodrum katlarında odunluklar; zemin ve birinci katlarında ise odalar, mutfak, banyo ve tuvaletler yer almıştır. Bu yapıların hemen yanında bulunan küçük yapı ise, müştemilat olarak işlev gören yapının yerine yapılmış ve uzun yıllar boyunca da Demirspor Kulübü’nün lokali (C Blok) olarak kullanılmıştır. (Resim 2-5)

Lojman Yapılarının ve Lokalin Restorasyonu

Lojman olarak kullanılan ahşap yapılar 1979 yılında korunması gerekli kültür varlığı kapsamına alınmıştır.(14) TCDD’ye ait lojmanlar ve Demirspor Lokali binası 2011 yılında kent müzesine dönüştürülmek üzere kamulaştırılmıştır.(15) Yapıların restorasyonu mimar Mustafa Güner ve ekibi tarafından sekiz ay gibi kısa bir sürede tamamlanmıştır. (Resim 6, 7)

Taş temel üzerine tuğla yığma, üst katlarda ahşap karkas-kerpiç dolgu sistemde inşa edilmiş lojman yapılarının (A ve B Blok) restorasyon sürecinde mevcut özgün malzemeler korunmuş, değişikliğe / bozulmaya uğrayan bölümler ise özgün malzeme ve tekniklerle onarılmıştır.(16) A ve B Blok’taki pencereler sökülerek yerine ısı yalıtımlı çift camlı ahşap doğramalar yerleştirilmiş ve koruyucu uygulamasından sonra beyaza boyanmıştır. Zemin kaplamaları klasik ahşap döşeme, tavanlar pasalı ahşap kaplama yapılmıştır. Tavan kaplamaları raspa edilerek ceviz rengi ahşap koruyucu tatbik edilmiştir. Çatıya yalıtım levhası üzerine Marsilya tipi kiremit kaplama uygulanmış, yağmur olukları ve iniş boruları ek binanın kaplamaları ile uyumlu bakır malzemeyle yenilenmiştir. Dış cepheler raspa edilerek ahşap malzemeler beyaz renkte boyanmış, zemin kat silmesi altındaki bölümler sıva üzerine beyaz renkte silikon esaslı boya kaplaması yapılmıştır. İç duvarlardaki sıva kaplamaları raspa edilmiş, kıtıklı ve hidrolik kireç ile yenilenmiştir. Bodrum kat zemini doğal taş kaplama yapılmıştır. Yapıda kapı açıklıklarına ve özgün plan şemasına dokunulmamıştır. Bodrum ve zemin katta orta sofada yer alan duvar izleri belli edilerek kaldırılmıştır. Ahşap merdivenler iyileştirilirken beton merdivenler doğal taş kaplama yapılmıştır. Yapıların özgün girişleri korunmuş, ancak ziyaretçilerin kullanımına kapatılmıştır.

C Blok olarak adlandırılan lokal binasında ise, zemin katta bulunan ve özgün olmayan lambri kaplamalar sökülmüştür. Zemin kat giriş merdivenleri doğal taş kaplama olarak yenilenmiştir. Özgün olmayan ıslak hacimler kaldırılmış, pencere ve kapılar yenilenmiştir.

Ek Yapılar

Ek - A Blok ve bitişiğinde yer alan Ek - B Blok olarak adlandırılan yeni ek yapılar, özgün yapıların zemin katında yer alan kat silmesinin altında konumlandırılmıştır. Bu da iç yüksekliği etkilediği için yapılan hafriyatla A ve B blokların bodrum kat kotu aşağıya indirilmiştir. Zeminde doğal taş kaplama yapılmıştır. Yapının üst örtüsünde çelik profiller yardımı ile açıklıklar geçilmiştir. Çelik taşıyıcıların görünen yüzeyleri bakır rengi kompozit kaplama yapılmış, yapının bahçeye bakan bölümlerinde silikon cephe kaplaması kullanılmıştır. A Blok’tan B Blok’a geçiş, zemin kat kotunda Ek - C Blok olarak adlandırılan iki tarafı cam cephe şeklinde tasarlanmış yapı ile sağlanmıştır.

DEĞERLENDİRME

Samsun’un “kent belleği” ile ilgili bilgilerinin toplanmasına ve kayıt altına alınmasına 2004 yılında, dönemin Büyükşehir Belediye Başkanı Yusuf Ziya Yılmaz’ın talimatıyla, Kültür ve Sosyal İşler Daire Başkanlığı bünyesinde başlanmıştır. 2007’de ÇEKÜL Vakfı başkanı Prof. Dr. Metin Sözen ve vakfın yönetim kurulu üyelerinin aldığı kararlarla birlikte çalışmalar hızlanmış ve 13-15 Mayıs 2011 tarihlerinde Samsun’da gerçekleşen “Her Kente Kent Müzesi” konulu Tarihi Kentler Birliği toplantısından hemen sonra Samsun Kent Müzesi projesine başlanmıştır. Prof. Dr. Metin Sözen ve ÇEKÜL Vakfı’nın katkılarıyla müzenin yer tespiti, içeriği ve projelendirilmesi gerçekleşmiştir.(17) Lojman yapılarının ve lokalin restorasyonundan sonra müze olarak düzenlenmesi ise Ankara, Bursa, Trabzon ve Urfa kent müzeleri başta olmak üzere birçok müzenin tasarımını gerçekleştirmiş olan NDR Tasarım tarafından yapılmıştır.

Samsun Kent Müzesi, birçok kurumun(18) ve özellikle Samsun halkının desteği ile kent belleği açısından çok değerli olan objelerin toplanmasının ardından 12 Şubat 2013 tarihinde ziyaretçilerine kapılarını açmıştır.(19) 2015 yılında müzenin yanında bulunan tarihî nitelik taşıyan, öncesinde Vali Konağı olarak kullanılan, şimdi ise Baro lokali olarak işlev gören binanın da müzeye dâhil edilmesi için gerekli çalışmalara başlanmıştır.(20)

Müze ziyarete açıldığı yıl Şanlıurfa’da gerçekleşen “Tarihi Kentler Zirvesi”nde tarihî ve kültürel mirası koruma proje ve uygulamalarını özendirmek amacıyla düzenlenen yarışmada “Oktay Ekinci Jüri Özel Ödülü”ne Samsun Kent Müzesi Projesi ile Samsun Büyükşehir Belediyesi layık görülmüştür. Ödülün gerekçesi olarak, “kent tarihini ve kültürel değerlerini, kent belleğinde yer edinmiş iki eski yapının aslına uygun biçimde restore edilerek, çağdaş bir müze yapısı olarak kente kazandırılması”(21) gösterilmiştir. Müze, yurtdışında da önemli bir başarı elde etmiştir. Avrupa Müze Akademisi tarafından yönetilen, Luigi Micheletti Vakfı tarafından verilen 2015 yılında İtalya’nın Brescia kentinde yirmincisi yapılan “Luigi Micheletti Award” yarışmasında, finale kalan Avrupa’daki altı müzeden biri olmuştur.(22)

Samsun Kent Müzesi’nde kentin sosyal, tarihî, kültürel, coğrafi ve ekonomik tarihi ile kent belleğinde önemli bir yeri olan yapıların tanıtıldığı, yerel kültürlerin öne çıkartıldığı bir tasarım gerçekleştirilmiştir. Yeni yapılan Ek - A Blok’ta danışma ve bilet satış bankosunun yanı sıra müze gezi rotasının başlangıcı olan “Kronolojik Tarih” bölümü yer almıştır. Samsun’un tarihinin anlatıldığı eğri yüzeyli platform, müze gezi rotasının başlangıcı olarak ziyaretçilerin dikkatini çekecek ve onlara farklı bir müze deneyimi ile karışılacaklarının ipuçlarını verecek nitelikte tasarlanmıştır. (Resim 8)

Lojman yapılarından A Blok olarak adlandırılan ahşap yapının bodrum katında “Kent Tarihinde Göçler”, “Kent Tarihinde Afetler”, “Sanal Müze”, “Bir Zamanlar Samsun”, “Müze Binası-Tarihçe” bölümleri yer almaktadır. (Resim 9-10) Bu bölümlerden “Sanal Müze” bölümü üst katlara çıkamayan engellilere A Blok’ta “Sanal Müze” bölümü tasarlanmıştır. Bu bölümde ziyaretçiler tarihî yapıda gezdiğini hissedebilmekte, ayrıca odada yayınlanan video film ile müze hakkında genel bir bilgi sahibi de olabilmektedirler. Müze tarihî yapılardan oluşmasından dolayı üst katlara erişimi kolaylaştırabilecek mimari bir müdahale gerçekleştirilmemiştir. Engellilerin üst katların çıkma imkanı sağlayabilecek bir asansörün olmaması ilk bakışta olumsuzluk olarak değerlendirilebilir. Ancak, katlardaki dolaşım alanlarının kısıtlı olması nedeniyle engelli bir ziyaretçinin tekerlekli sandalye ile mekânları rahatça gezebilmesi ve manevra yapabilmesinin çok da mümkün olmaması ve tarihî yapılara en az müdahalenin tercih edilmesi açısından yerinde bir uygulama yapıldığı düşünülmektedir.

A Blok’taki odalardan birinin “Müze Binası-Tarihçesi” adıyla müze yapılarının önceki işlevlerinin, restorasyonunun ve dönüşüm sürecinin aktarıldığı bir bölüm olarak ayrılmış olması eski ve yeninin belgelenmesi, dolayısıyla ziyaretçilerin müze yapıları hakkında bilgilendirilmesi açısından olumlu bir yaklaşım olduğu gözlemlenmiştir.

A Blok’un zemin katında üç boyutlu olarak tasarlanmış çarpıcı renklerdeki ünitelerle kentin yönetim tarihindeki vekiller, Valiler ve belediye Başkanları ile demografik yapıya ait veriler dikkat çekici bir biçimde sergilenmiştir. (Resim 11) “Demografik Yapı” bölümdeki kiosklarda ziyaretçiler kendi soyağaçlarını oluşturabilmektedir. B Blok’ta yer alan “Yeni Doğan” kioskuyla da Samsun’da doğan ziyaretçiler bilgi ve fotoğraf yükleyerek müzeye katkı yapabilmektedir. Bununla beraber her iki bölüm birbiriyle bağlantılı iken, “Demografik Yapı” bölümü A Blok’ta yer alırken, “Yeni Doğan” bölümünün B Blok’ta yer alması olumsuz bir durum olarak değerlendirilmiştir.

A Blok’un üst katında da “Tarihi Yapılar”, “Kentin Mimari Yapısı”, “Ulaşım Tarihi”, “Ulaşım Tarihi”, “İnteraktif Kent Enformasyon”, “Kentin Gelişimi” bölümleri yer almıştır.

Lojman yapılarından B Blok olarak adlandırılan yapının bodrum katı Samsun’un ekonomik hayatına ayrılmıştır. “Geleneksel Çarşı-Arasta”, “Ekonomi” ve “Karadeniz ve Balıkçılık” bölümleri yer almaktadır. Bu bölümlerde mankenlerle dükkân düzenlemeleri ile canlandırmalar yapılmıştır. Zemin katta “Coğrafi Yapı-Fauna ve Flora”, “Samsun’da Turizm”, “Basın-İletişim Tarihi”, “Eğitim Tarihi” ve “Spor Tarihi” bölümlerine yer verilmiştir. “Samsun’da Turizm” bölümünde silindirik formlardaki yüksek sergileme üniteleri mekân için fazla büyük ve fonksiyonel olmamakla birlikte duvarda renkli katmanlar şeklinde tasarlanmış harita ve bu katmanların üzerlerindeki ekranlar dikkat çekici unsurlardır. Aynı kattaki sinema bölümüne ayrılan odada kentteki sinema salonlarına ait görseller, eski sinema koltukları ve eşyalarla geçmiş canlandırılmıştır. Benzer bir canlandırma da “Eğitim Tarihi” bölümünde yapılmış, oda sıralar ve kara tahta ile bir ilkokul sınıfına dönüştürülmüştür. (Resim 12, 13) 1. katta ise “Sağlık Tarihi”, “Yemek Kültürü”, “Samsun’da Çocukluk”, “Düğün Gelenekleri”, “Sözlü Tarih” ve “Kültür ve Sanat Tarihi” bölümleri bulunmaktadır. “Samsun’da Çocukluk” bölümünde odanın duvarındaki oyun oynayan çocukları betimleyen duvar resmi ve tavandan sarkan uçurtma ile mekânın karakterine uygun farklı ve başarılı bir uygulama yapılmıştır.

Eski lokal binası olan C Blok’un alt katı tuvalet ve depo; üst katı ise ofis, kütüphane ve konferans salonu olarak yeniden işlevlendirilmiştir. Bu bloğun bodrum katında yer alan tuvaletler müzenin giriş kotunda bulunmakta ve ziyaretçilerin ihtiyaçlarına cevap vermektedir. Bloğun giriş katında yer alan konferans salonu ve kütüphane ise müzeye gelen ziyaretçilere hizmet ederken şehirde gerçekleştirilen çeşitli aktivitelere de cevap verebilmektedir.

Müzenin geniş bir bahçesi ve kafesi de bulunmaktadır. Kafenin yanındaki yapıda hediyelik eşya satış mekânı planlanmaktadır. Bahçede bulunan ağaçlar korunmuştur. Ayrıca bahçe bilgilendirme panoları ve şehrin tarihine ait çeşitli sergilemelerle zenginleştirilmiştir. (Resim 14)

Tarihî yapıların kent müzesine dönüşümünde yapılan restorasyonda ve sergilemede olumsuz yönler de bulunmaktadır. Yapıların ortasında tasarlanan ek binada bronz renkli kaplamalar ve renkli camlar kullanılmıştır. Özellikle renkli camların kullanılması yapıya hantal bir kütle görüntüsü vermiştir. Ayrıca burada bulunan giriş de ziyaretçiler tarafından kolay algılanamamakta ve binaya giriş genellikle çıkış yönünden yapılmaya çalışılmaktadır.

Lojman ve lokalin büyüklüğünden kaynaklanan sıkıntılardan dolayı mekânlardaki sergilenen objelerin birbirine çok yakın yer aldığı ve bir sıkışmışlık hissi verdiği, bunun da katlarda sergilenen konuların doğru sıralanışını etkilediği ve karmaşık bir görüntüye neden olduğu görülmüştür. Örneklemek gerekirse “Ulaşım Tarihi” bölümünde yapılmış olan belediye otobüsü maketi eğlenceli ve dikkat çekici bir unsur olmakla birlikte, odanın girişini daralttığı gibi boyutu itibarıyla da mekân için büyük kalmıştır. (Resim 15) Odalarda sergileme konuları ile ilgili duvarlardaki panolar ve görseller de mekânlar için çok büyük boyutlu ve sayıca çok fazladır. Hemen hemen bütün odalarda üç boyutlu sergileme üniteleri ve/veya mobilyalar olduğu ve odaların büyüklüklerinin de fazla olmadığı düşünüldüğünde duvarlardaki bu panoları okumak ve algılamak yer darlığından dolayı güçleşmekte; çokluğunda dolayı da ziyaretçiyi yormaktadır. (Resim 12)

Bazı pencerelerin tamamı, bazılarının ise belirli bir kısmı kapatılmış, bazılarının da önüne “Samsun’da Çocukluk” bölümünde olduğu gibi sergileme üniteleri konulmuştur. Bu yapının özgün haline olumsuz bir müdahale olarak görülmüştür. (Resim 16) Ayrıca Ek-C Blok olarak adlandırılan iki tarafı cam cephe şeklinde tasarlanmış “Geçici Sergi” bölümü, bu özelliğinden dolayı duvar cephelerinde uygun bir sergileme mekânı olmadığı bununla birlikte heykel, enstalasyon gibi üç boyutlu eserler için uygun bir sergileme mekanı olabileceği tespit edilmiştir.

İç mekânlarda kullanılan klimaların mekânlarda çok dikkat çektiği ve görüntü kirliliği yarattığı görülmüştür. Cihaz seçiminde duvar renkleri ile uyumlu ve biçim olarak önplana çıkmayan iklimleme cihazlarının seçilmiş olmasının daha uygun olabileceği düşünülmektedir. (Resim 17)

SONUÇ

Yapılan inceleme ve değerlendirmenin sonucunda bu koruma ve yeniden işlevlendirmenin en az müdahale ile gerçekleştiği, tarihî yapının kent yaşamına katılımının sağlandığı ve kent müzesi olarak da başarılı bir dönüşümün gerçekleştirildiği görülmüştür. Müze için seçilen yapıların şehrin önemli meydanlarından biri olan Cumhuriyet Meydanı’na ve alışveriş ile eğlence merkezlerine yakınlığı sebebiyle kent içindeki konumu yönünden olumlu bir tercih yapılmıştır. Samsun Kent Müzesi ziyaretçilerine, Atatürk’ü ve şehrin Kurtuluş Savaşı’nda taşıdığı önemi hatırlatması, kente özgü ekonomik, kültürel ve sosyal hayata ait unsurları barındırması ve kent halkından toplanmış geçmişe ait obje ve eşyaların sergilenmesi nedeniyle içerik yönünden başarılıdır. Ayrıca barındırdığı konferans salonu, kütüphane, kafeterya ve açık alanı ile müze, toplumla yakın etkileşim içerisine de girebilmektedir.

Sonuç olarak tarihî bir yapının korunması ve günümüze kazandırılması yönünden eksikler olmasına karşın bu dönüşümle birlikte Samsunluların, bahçesinde düzenlenen etkinliklere katılabilecekleri ve şehrin geçmişiyle buluşabilecekleri bir müze kente kazandırılmıştır. Böylece kentin kültürel mirasının hem korunması hem de şimdiki ve gelecekteki nesillere aktarılması olanaklı hale gelmiştir.

NOTLAR

1. Yüceer, H., 2010, “Tarihi Yapıların Yeniden Kullanımı ve Kültür Turizmi”, Mimari Korumada Güncel Konular, ss.193-211, Anadolu Üniversitesi Yayınları, Eskişehir.

2. “Venedik Tüzüğü (1964)”, www.icomos.org.tr/Dosyalar/ICOMOSTR_0612886001496825607.pdf [Erişim: 12.05.2017]

3. The Burra Charter :The Australia ICOMOS Charter for Places of Cultural Significance, 1999, s.4.

http://australia.icomos.org/wp-content/uploads/BURRA_CHARTER.pdf (Erişim tarihi: 05.02.2017]

4. Silier, Orhan, 2010, “Dünyada ve Türkiye’de Kent Müzeleri”, Ege Mimarlık, ss.16-21.

5. Kandemir, Özge; Uçar, Özlem, 2015, “Değişen Müze Kavramı ve Çağdaş Müze Mekanlarının Oluşturulmasına Yönelik Tasarım Girdileri”, Sanat ve Tasarım Dergisi, Anadolu Üniversitesi, sayı:9, ss.17-47.

6. Silier, 2010, s.17.

7. ÇEKÜL Vakfı-Tarihi Kentler Birliği, 2013, Kent Tarihi Müzeleri ve Arşivleri, s.15.

www.tarihikentlerbirligi.org/wp-content/uploads/KentM%C3%BCzeleri-Ekitap.pdf [Erişim: 19.05.2017]

8. Silier, 2010, s.17.

9. ÇEKÜL Vakfı-Tarihi Kentler Birliği, 2013, ss.18-19.

10. “Kent Müzeleri ve Arşivleri”, www.cekulvakfi.org.tr/proje/kent-muzeleri-ve-arsivleri [Erişim: 10.02.2017]

11. Güven, Refika Firuze, 2011, “Samsun’da Bir TCDD Lojmanı Restorasyon Önerisi”, yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi FBE, Ankara, s.123.

12.  www.samsunkentmuzesi.com [Erişim tarihi: 01.02.2017]

13. Güven, 2011. s.10.

14. Güven, 2011. s.10.

15. www.samsunkentmuzesi.com [Erişim tarihi: 01.02.2017]

16. Güven, 2011, s.17. Mimar Mustafa Güner ile yapılan röportaj ve Mimar Mustafa Güner tarafından hazırlanmış restorasyon raporu.

17. www.samsunkentmuzesi.com [Erişim tarihi: 01.02.2017]

18. Bahsedilen kurumlar arasında Ondokuz Mayıs Üni., Samsun Yerel Tarih Grubu, Alaçam Mübadele Müzesi, Samsunspor, Samsun PTT Başmüdürlüğü, Gazi Müzesi, Düşevi Oyuncuları Tiyatrosu, Tekkeköy Bel., Yakakent Bel., Çarşamba Ayakkabıcılar Odası, Kanal S, Halk Gazetesi, Mübadele ve Balkan Türk Kültürü Araştırma Derneği, Samsun Ticaret ve Sanayi Odası ve Samsun 6. Bölge Eczacılar Odası Başkanlığı bulunmaktadır. Bu kurumlar müze için arşiv, bilgi ve belge paylaşımında bulunmuşlardır. (Kaynak: Samsun Kent Müzesi, Müze Projesi Odası Bilgilendirme Tabelası)

19. www.samsunkentmuzesi.com [Erişim tarihi: 01.02.2017] “Kent Müzesi Görücüye Çıktı”, www.haber1919.com/haber/kent-muzesi-gorucuye-cikti-1610.html [Erişim: 12.02.2017]

20. www.samsunhaberhatti.com/haber/samsun-kent-muzesi-genisletilecek/42784 [Erişim: 12.02.2017]

21. “TKB Özendirme yarışması 2012 ödülleri Şanlıurfa’da verildi”, www.tarihikentlerbirligi.org/tkb-ozendirme-yarismasi-2012-odulleri-sanliurfada-verildi [Erişim: 12.02.2017]

22. “National Archives Of The Netherlands Scoops The Luigi Micheletti Award 2015 In Brescia”, www.luigimichelettiaward.eu/news/dettaglio_news.asp?id=71 [Erişim: 12.02.2017] “Samsun Kent Müzesi Avrupanın En Prestijli Altı Müzesi Arasına Girdi”, www.samsun.bel.tr/haber-detay.asp?haber=1597-samsun-kent-muzesi-avrupanin-en-prestijli-alti-muzesi-arasina-girdi [Erişim: 12.02.2017]