Piramitler 4.500 yıldır yıkılmadan ayaktalar. Antik dünyanın birçok kentinde yapı izlerini, çoğunlukla terk edilmek durumunda oldukları için takip edebiliyoruz. Birçoğu farklı dönemlerin katmanlarını bünyelerinde barındırıyorlar: “Palimpsest Olarak Mimarlık”.

Oysa ki çağımız, bu katmanlaşmayı kaldıramıyor. Yamasaki’nin 1950’lerde yaptığı modern apartmanlar “başarısız oldukları” gerekçesiyle 1970’lerin başında yıkıldılar; sadece 20 yıllık bir ömür. Mimarlık eleştirmeni Charles Jencks, bu yıkımı, “Modern Mimarlık, Missouri – St. Louis’de, 15 Temmuz 1972 tarihinde, saat: 15:32’de sona ermiştir.” diyerek bir dönüm noktası olarak gösterir. ‘Öncekiler’in izleri tümüyle siliniyor, hemen yerine, ‘sonraki’ler yerleştiriliyor.

Günümüzde, politika ve rant kaygısı, kentlerdeki bu yıkım ve yapım faaliyetlerinde neredeyse tek belirleyici. Türkiye kentleri de bu yıkımdan nasibini alıyor. Nasıl Haussmann'ın tasarıları Paris’i, Menderes ve Dalan’ın tasarıları İstanbul’u yıkıp yeniden yaptıysa, bugün Gökçek’in tasarıları Erken Cumhuriyet Dönemi’nin planlı kenti Ankara’yı yıkıp, ne uğruna yıkıldığını sorgulatan yenilerine yer açıyor.

Bu yıkıp yeniden yapma eylemi, çoğu zaman olumsuz çağrışımlarla yüklü. Kentin bir parçası yıkıldığında duyduğumuz huzursuzluk, yıkılana duyduğumuz hüzünden değil, yerine gelecek olanın bize hazırladığı sürprizlerden ileri geliyor.

Gürhan Tümer, bu süreğen yıkım ve yapım faaliyetinin farklı nedenlerine değiniyor. Trablus Belediyesi Meclis Üyesi, Tarihî Eserler ve Kültür Mirası Koruma Komitesi Başkanı Khaled Tadmori, Temmuz 2006’da yoğun İsrail bombardımanına maruz kalan Beyrut’un, iç savaş sonrası yeniden yapılanmasını ‘içeriden’ aktarıyor. Beyrut’taki yeniden yapım faaliyetinin Temmuz 2006’da kesintiye uğradığını söylemeye gerek yok; tüm projelerin nasıl yeniden ele alınacağını izleyeceğiz.

Yıkım, yapım ve katmanlaşma, antik dönemden bugüne, yüzünü yıkımdan yana dönerek devam ediyor.