80. YILINDA CUMHURİYET’İN TÜRKİYE KÜLTÜRÜ

Ed. Cânâ Bilsel, Mart 2007, Mimarlar Odası ve SANART ortak yayını, Ankara; 145 sayfa.

SANART Estetik ve Kültür Derneği’nin Kasım 2003’te düzenlemiş olduğu “80. Yılında Cumhuriyet’in Türkiye Kültürü” sempozyumu, Türkiye’de Cumhuriyetin kültür alanındaki birikimini, kazanımlarını ve sorunlarını çeşitli alanlardan farklı bakış açılarıyla yeniden değerlendirmeyi amaçlıyordu. Cumhuriyet’in kültür tarihinin yazımında olduğu kadar, bugün kültüre ilişkin karşı karşıya olduğumuz sorunları, sorunsal tanımlarına yeni yaklaşımları ortaya koyma düşüncesi ile şekillenen sempozyum, bugün hâlâ güncel tartışmaları içeren dört ana başlık etrafından şekillenmişti. “Cumhuriyet’in Sanat Politikaları ve Kültürü” başlığı altında Kıymet Giray, Bedri Baykam, Mehmet Saner, Kurtuluş Kayalı; “Cumhuriyet’in Kent ve Mimarlık Kültürü” başlığı altında İlhan Tekeli, Elvan Altan Ergut, Uğur Tanyeli, Abdi Güzer; “Cumhuriyet’in Toplumsal ve Siyasal Kültürü” başlığı altında Bahattin Akşit, Ulus Baker; “Cumhuriyet’in Bilim Politikaları ve Kültürü” başlığı altında Ali Alpar, Tosun Terzioğlu ve Canan Çilingir’in sunduğu bildiriler kitapta biraraya getirildi.

I. TÜRKİYE MİMARLIK ELEŞTİRİSİ ÖRNEKLERİ SEÇKİSİ

Şubat 2007, Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi Yayınları, İstanbul; 171 sayfa.

Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi tarafından 2006 yılında düzenlenen yarışmada, meslek alanımızda eleştiri düşüncesini ve yöntemlerini geliştirmek, tartışma ortamına bir katkı sağlamak amaçlanıyordu. Birçok meslekte olduğu gibi mimarlıkta da eleştirinin yaygınlaşabilmesi, değişim için bir araca dönüşebilmesi, düşünen her meslek insanı için bir sorumluluk olduğu kadar, her türlü mesleki üretim alanında eleştiri alışkanlığının henüz yeterince kazanılmadığı da bir gerçek. Farklı kavramların yorumlanabildiği ve yeni fikirlere dönüşebildiği bir eleştiri ortamı geliştirmek hedefiyle düzenlenen yarışmanın Seçici Kurulu’nun mimarlık eleştirisi üzerine düşünceleri, kitabın ilk bölümünü oluşturuyor. Dereceye giren ve jüri tarafından yayımlanmaya değer bulunan eserler ise, kitabın ikinci bölümünde yer alıyor. Mimarlar kategorisinde Ceren Sarıalioğlu’nun “Bir Tarihyazım Anomolisi Olarak Türkiye’de ‘Yerel’liğin İnkarı: ‘Türk Evi’ ” makalesi birinciliğe değer görülmüştü.

CUMHURİYET DÖNEMİ İSTANBUL PLANLAMA RAPORLARI, 1934-1995

Derl. Şener Özler, Şubat 2007, Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi Yayınları, İstanbul; 463 sayfa.

Derleme, Cumhuriyet dönemi İstanbul’unun 1995 tarihine kadar nazım plan ölçeğinde literatüre giren planlama raporlarını biraraya getiriyor. Cumhuriyet döneminde İstanbul’un planlaması ile ilgili ilk çabaların 1933 yılında başladığı bilinmektedir. Bu tarihte üç yabancı uzman, Agache, Elgötz ve Lambert bir fikir yarışması sonucu İstanbul’a çağrılmışlar ve hazırladıkları raporlar sonucunda Elgötz’e bir plan hazırlatılmıştır. Yeterli görülmeyen bu raporların ardından, 1935 yılında Wagner davet edilmiş, fakat onun raporu da yeterli görülmemiştir. Sonuçta, 1936 yılında Prost’un ürettiği plan 1939 yılında uygulamaya geçmiştir. 1933’ten 1995’e, uzmanların İstanbul kenti üzerine ürettikleri plan raporlarından büyük bir kısmı (ulaşılabilen) kitapta biraraya getiriliyor. Ayrıca, kitabın ekler bölümünde yer alan kapsamlı görüş ve değerlendirme yazıları da, raporların daha iyi anlaşılmasını sağlıyor.

TÜRKİYE’DE MİMARLIK

Ed. Sena Adalı, 2007, Çanakkale Seramik-Kalebodur, İstanbul; 104 sayfa.

BULUŞMALAR 06

Ed. Sena Adalı, 2007, Çanakkale Seramik-Kalebodur, İstanbul; 223 sayfa.

Yıldız Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi’nin 1999 yılında başlattığı “Yıldız Buluşmaları”, Türkiye’de gerçekleşen mimarlık ürünleri üzerinde düşünme ve konuşma platformu olarak kurgulandı. 2006 yılında, Adana, Konya, Edirne, Trabzon, Eskişehir ve Bursa’da gerçekleştirilen etkinliklerde, bu yörelerdeki nitelikli mimarlık ürünleri, üzerindeki tartışmalar ve mimarların yorumları bir kitapta biraraya getirildi. Yıldız Buluşmaları kapsamında eş zamanlı olarak gerçekleştirilen ve Avrupa, ABD ve Türkiye’den mimarları biraraya getiren gezici sergi de katalog haline getirildi. Suha Özkan’ın önsözü ile hazırlanan katalogda, Türkiye’den ve dünyadan farklı mimarlık pratikleri, değişik mimarlık ürünleri ve mimarların portfolyolarından güncel örnekler sunuluyor.

OSMANLI DÖNEMİNDE IRAK: PLAN, FOTOĞRAF VE BELGELERLE

Ed. Cevat Ekici, 2006, TC Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı, Yayın No: 83, Türkçe/İngilizce; 227 sayfa.

Tarihte Mezopotamya olarak adlandırılan, bugün Irak Devleti'nin yer aldığı bölge, Fırat ile Dicle nehirleri arasında bulunan verimli toprakları ve uygun iklim şartları nedeniyle çok eski zamanlardan beri yoğun göçlere sahne olmuş, dolayısıyla da birçok farklı kültür ve halk birarada yaşamıştır. Kitapta, Osmanlı döneminde Irak'ın mülki yönetimi göz önüne alınarak, “Bağdat”, “Basra” ve “Musul vilayetleri” başlıklarının yanısıra, Irak'ın bütününü ilgilendiren “Petrol” başlığı da yer alıyor. Osmanlı’nın Irak'a hakim olduğu ilk yıllardaki yönetim anlayışı daha sonraki yüzyıllar bo¬yunca da devam etmiştir. Bu yönetim anlayışının en önemli göstergelerinden olan imar ve bayındırlık çalışmaları, kitabın başlıca konusudur. Bir diğer konu da, bölgede yer alan zengin petrol kaynaklarının yerlerini gösteren eski haritalar ve bunların kullanım haklarına ilişkin belgelerdir. Bayındırlık ve imar faaliyetlerine ilişkin belgelerin tamamına yakını mimari çizimlerden oluşmaktadır. Bu çizimler, Hazine-i Hassa fonlarından seçilmiştir. Adı geçen fon, padişahın şahsı mal varlığını yöneten kurumun evrakıdır. Kitapta, aynı zamanda bugün hâlâ ayakta olan yapıların fotoğraf ve çizimleri de bulunuyor; Musul'daki Gureba Hastahanesi ve Sanayi Mektebi’nin, bugün hâlâ hizmet verdiği biliniyor. Sunulan görsel malzemeler, Osmanlı Devleti'nin bölgede bıraktığı izlerin takip edilmesini sağlarken, bugünkü Irak'ta arkasında bıraktığı medeniyet ve eserlere dair ipuçları veriyor.

MUTLULUĞUN MİMARİSİ

Alain de Botton, Ocak 2007, Çev. Banu Tellioğlu Altuğ, Sel Yayıncılık, İstanbul, 308 sayfa.

Mimar olmayan bir yazardan, mimarlık üzerine yazılmış ciddi kitaplar kadar dikkate alınması gereken bir kitap. “Binaların dışarıdan nasıl göründüğü, tavanda nasıl süslemeler olduğu ya da duvarların ne renge boyandığı o kadar da önemli değil. Bu argümanın temelinde güzelliğe karşı duyarsızlık değil, güzelliği arayıp bulamadığımızda keyfimizin kaçmasını engelleme çabası yatıyor.” diyen, optimist bir bakış açısına sahip bir yazar. Kitap, Kuzey Avrupa mimarisinden Japon ve İslam mimarisine kadar dünyanın farklı yerlerinde ortaya çıkmış ve kabul görmüş mimari üslupları daha yakından tanımamızı, mimari ile felsefe, psikoloji, politika gibi alanlar arasında daha önce akla gelmeyen bağlantılar kurmamızı sağlıyor.

RICHARD ROGERS: ARCHITECTURE OF THE FUTURE

Kenneth Powell, Ocak 2006, Birkhäuser, İngilizce, 520 sayfa.

2006 yılında kazandığı Stirling ve Altın Aslan Ödülü’nden sonra, bu yıl en prestijli mimarlık ödüllerinden Pritzker’i kazanan Richard Rogers’ın kurduğu Richard Rogers Partnership’in ürettiği yapılar bir kitapta biraraya getirildi. Rogers’ın, Londra’nın yanısıra Barselona, Madrid ve Tokyo’da ofisleri bulunuyor. Hi-tech tarzının yanısıra, çevre ile uyumlu ve enerji tasarrufu ilkesi üzerinden bir mimari yaklaşımı yerleştirmiş olan Rogers, Renzo Piano ile birlikte tasarladığı, Paris’in önemli simgelerinden Georges Pompidou Merkezi ile dünyaca tanındı. Tanınmış mimarlık eleştirmenlerinden Kenneth Powell'in kaleme aldığı metin, Richard Rogers mimarlığının güncel bir resmini çiziyor. Kitapta, mimarın henüz bitmemiş çalışmaları da yer alıyor.

HAN TUMERTEKIN: RECENT WORK

Ed. Hashim Sarkis, Şubat 2007, Harvard University Press, İngilizce, 64 sayfa.

Han Tümertekin’in 2004 yılında Ağa Han Mimarlık Ödülü’nü kazanan Çanakkale Assos’ta tasarladığı B2 Evi’nin de içinde yer aldığı son altı projesini içeren kitap, Harvard Üniversitesi Lisanüstü Tasarım Okulu’nda Ağa Han Profesörü olarak görev yapan Hashim Sarkis tarafından derlendi. Kitap, Han Tümertekin’in, banliyö bölgeleri, çevre ve peyzaj veya dünyanın diğer ülkelerinde üretebilmek gibi dünya mimarlarının da karşı karşıya kaldığı sorunlarla nasıl başa çıkabildiğini detaylı bir şekilde irdeliyor. Kitabın giriş yazısında Sarkis, Han Tümertekin’in tasarım yaklaşımlarını irdeliyor. Kitap, aynı zamanda, Orta Asya ve islam Dünyası’ndaki çağdaş tasarımcıların monografilerinin yer alacağı yeni bir serinin başlangıcı.