Derginin MİMARLIK’tan bölümünde, genellikle sayının içeriğinden bahsetmek bir gelenek oldu: Sayıyı hazırlarken neleri amaçladık? Dosya konusunu nasıl belirledik? Gündemdeki hangi konuları yansıtmak istedik? Yanısıra, ülke gündeminde, mesleği ilgilendiren konulara da kısaca referanslar verdik, çağrılar yaptık. Bazen gündemdeki konular o kadar önemli oluyor ki, MİMARLIK’tan tümüyle konuya ayrılmak zorunda kalıyor. Gündemimizdeki konu: “Hazineye ait taşınmaz malların satışlarının hızlandırılması, kolaylaştırılması ve en kısa sürede ekonomiye kazandırılması” amacıyla bir süredir yoğun tartışmalara neden olan yasa tasarısı. Tasarı bugünlerde yasalaşmak üzere...

Fiziksel mekânının örgütlenmesine ilişkin yasalar, hukuksal açıklamalar ve terimlerle ortaya konuyor. Bazı durumlarda, ifade edilen durumların tam da neleri değiştirip etkileyeceği kafamızda netleşmeyebiliyor. Ama bahsedilen yasa tasarısındaki alt maddeleri, etki alanları üzerinden somut örneklemelerle açmak, çıkarılmaya çalışılan bu yasaların yaratacağı durumu gözler önüne seriyor. Sonuçlarını hayal edince, durumun ne kadar vahim olduğunu daha iyi görebiliyoruz. Şöyle ki:

“Hazineye ait taşınmaz malların satışlarının kolaylaştırılması ve hızlandırılması, konu ile ilgili tüm bürokratik düzenlemelerin kaldırılması ve bu alanların piyasa koşullarında gelişmeye açılması ...”

Orman Kanunu, Turizmi Teşvik Kanunu ve Milli Parklar Kanunu gereğince, örneğin Akdeniz ve Ege kıyılarında “49” ya da “99 yıllığına” yerli-yabancı şahıs ya da şirketlere tahsis edilmiş olan en güzel kıyıların, koyların ve ormanların kiracılara doğrudan satılması, demek.

“Hazine arazilerinin yanısıra, Vakıf arazilerinde işgalci konumunda olanlarla kira sözleşmesi yapma olanağının getirilmesi...”

Örneğin, Adana Karahisar ve Pozantı, Antalya Muratpaşa ve Sütçüler, Aydın Ekinambarı ve Koruköy, Diyarbakır Merkez, İstanbul Okmeydanı, Alibeyköy, Sarıyer, Beykoz, Şanlıurfa Merkez ve Harran’da bulanan vakıf arazileri üzerindeki yapıların, mahallelerin ‘affa uğraması’, demek.

“Orman niteliğini tam olarak kaybetmiş yerlerden, tarla-bağ-bahçe-meyvelik-zeytinlik-fındıklık-fıstıklık gibi çeşitli tarım alanları veya otlak-kışlak-yaylak gibi hayvancılıkta kullanılan araziler ile şehir-kasaba-köy yapılarının toplu olarak bulunduğu yerleşim alanlarının” orman sınırları dışına çıkartılması, Devlete ait ise kolaylıkla satılması...”

İstanbul’da, örneğin, Beykoz, Sarıyer, Ümraniye, Sultanbeyli, Çavuşbaşı’nda, pek çoğunun ihtiyaç sahibi olmak yerine bu yerleri işleten rantiyeciler, spekülatörler olması muhtemel kişilerce işgal edilen 15.000 hektar alanın, kaçak inşaatların yasal hale gelmesi; yine İstanbul’da bu tür işgal edilmiş orman alanlarında bulunduğu saptanan 2.000 adet kaçak villanın ‘affedilmesi’, demek.

“Birinci Derece Doğal Sitlerde yer alan (özel sahipli) taşınmazlar üzerinde yapılaşma izni verilmesi...”

Kültür ve Tabiat Varlıkları Koruma Kanunu, Kıyı Kanunu, Çevre Kanunu, Orman Kanunu’nu işlevsizleştirmek; ilgili uzman kurulları devre dışı bırakmak, bunun sonucu olarak örneğin, Muğla’nın % 1.4’ünün satılması ve Fethiye, Köyceğiz ve Ortaca gibi sahillerinin tahribi, demek.

“Hazine mallarının, kamunun özel mülkü niteliğindeki yerlerin, tahsis amaçlarına uygun kullanılmadığı gerekçesi ile geri alınması ve Bakanlar Kurulu kararıyla Maliye Bakanlığı’nca satılması...”

Örneğin, ODTÜ Ormanları’nın, etrafını saran yoğun yapılaşmaya açılma olasılığının doğması ve Ağa Han Mimarlık Ödüllü bu alanın erimeye başlaması, demek.

Konuyla ilgili, Mimarlar Odası (mimarlarodasi.org.tr), ona bağlı Şubeler, ODTÜ Mimarlık Fakültesi (arch.metu.edu.tr), TMMOB (tmmob.org.tr), ona bağlı Odalar ve konuyla ilgili birçok kurum, kuruluş ve kişi görüşlerini ortaya koydular. Daha geniş bir bilgi, verilen adreslerden alınabilir. Bu yazıda başvurulan ve alıntılanan bölümler, büyük ölçüde ODTÜ Mimarlık Fakültesi’nin, fiziksel mekânın örgütleyicilerini yetiştiren bir kurumun, etkili olması beklenen bir raporundan alındı.

UIA Dönem Başkanı Jaime Lerner’ın kendine misyon olarak belirlediği konu “Kentleri Kucaklamak (Celebrating Cities)”. Bu temanın, UIA 2005 İstanbul Kongresi’nde de etkin bir biçimde yer alacağını beklemek yanlış olmaz. Fakat, yukarıda değinilen tasarılarla şekillenecek Türkiye kentlerinin, bize, 2005’te “kutlanabilecek” ve “kucaklanabilecek” çok konu yaratması muhtemel gözükmüyor.