XXIII. Dünya Mimarlık Kongresi'nde en renkli oturumlardan birisi UIA Çalışma Programı Mimarlık ve Çocuk Grubu'nun 1 Temmuz 2008 günü yapılan özel oturumu oldu. Bu oturuma sözkonusu çalışma programında aktif olan farklı ülkelerden 12 üye konuşmacı olarak katıldılar. Oturumun yöneticiliğini, çalışma grubunun eş başkanları Hannes Hubrich (Weimar, Almanya) ve Ewa Struzynska (Paris, Fransa) gerçekleştirdiler.

UIA çalışmalarında geleceğin aktörleri olan gençler ve çocuklara özel bir yer ayrılmakta. Aşağıdaki çalışmalarla da belgelendiği gibi, dünya ülkeleri UIA çerçevesinde çocuklar için erken yaşlarda çevresel duyarlılığı geliştirici ve tasarım üzerinde düşündürücü programlar hazırlıyorlar. Çalışmalar bununla sınırlı kalmıyor. Oluşturulan çalışma grupları, yerel yönetim birimlerinden ve de çeşitli kurumlardan aldıkları desteklerle mimarlık alanında düşünsel üretime ve beyin fırtınasına dönük çok sayıdaki çalışmayı yaşama geçirme fırsatını buluyorlar.

"Çocuklarımız Geleceği İnşa Edecekler" başlıklı forumda da bu alandaki deneyimler paylaşılarak değerlendirmeler yapıldı. Her deneyim bir diğeri için farklı özellikleriyle ve sonuçlarıyla fikir geliştirici bulundu. Bu amaçla sunulan deneyimler, konuşmacıların sırasıyla kısaca şöyle özetlenebilir:

Paris, Fransa'da Mimarlık ve Miras Merkezi adına sözalan kamu yöneticisi Anne Ruelland gerçekleştirdikleri çocuklarla birlikte örgütlenen çalışmaları kısaca özetledi. İnteraktif modellerle ve çoklu medyanın kullanımıyla destekledikleri atölye çalışmaları örneklerini aktardı. Böylelikle çocuklar için yaratılan fırsatların, çocuğun kent üzerindeki düşüncelerini geliştirmedeki rolüne ve çevre düşüncesinin gelişimine katkısına değindi. Aynı çerçevede hazırladıkları sergilerden örnekler sundu. Ayrıca çalışmalarını özel yayınlarla desteklediklerini ve çeşitli kurumlarla ortak yayınlar hazırladıklarını sözlerine ekledi ve çalışmalarını kısaca tanıttı. (Detaylı bilgi için: www.citechailloti.fr)

Fransa'dan diğer bir örnek Lille kentinden idi. Mimar Béatrice Auxent, 2-16 yaş grubu için hazırladıkları söyleşi programını tanıttı. "Duvarların Ötesindeki Okul" projesiyle gerçekleştirdikleri: "Bir Mimari Planı Okuyalım", "Köyümüzü Hayal Edelim", "Yarını Yaşayalım" başlıklarıyla gerçekleştirdikleri atölye çalışmalarından, eğitmenler için hazırlanan oturumlardan ve yayınlarından sözetti. "Eğitimde Katılım" temasına bağlı olarak geliştirdikleri "kullanıcının sesi" düşüncesiyle kentsel tasarım projelerinde yer alma fikrini erken yaşlarda geliştirebilmek için önerdikleri modelleri aktardı.

İtalya adına çalışma grubuna katılan Paolo Ventura ise, mimarlıkta yeni eğilimler ışığında konuyu ele aldı. İtalya'da ilköğrenim, lise ve meslek yüksek okullarında gönüllü programlar geliştirmenin önemine değindi. Özellikle erken yaşlardan başlayan bu programlarla çocuklarda ve gençlerde çevreye karşı aidiyet duygusunun kişisel ve sosyal ölçeklerde geliştirilebileceğini vurguladı. Bunları geliştirirken konuları üç ana temada ele aldıklarını belirtti: "Kentsel mekânı bilmek ve tasarlamak", "Miras değerleri karşısında tutumlar" ve "Yapılı çevreyi bilmek ve tasarlamak". Ventura, ayrıca, bu programların sadece çocuklar için düşünülmemesi ve genel bir açıdan bakarak kentliler arasında çevre duyarlılığı ve yapılı çevre sürecine katılım duygusunu uyandırabilmesini hedeflediklerini ekledi.

Güney Amerika, Kolombiya Bogota'dan çalışma grubunun üyesi olan Antonio G. Manrique ise çocuklar için çevresel tasarımda tasarım elemanlarının belirlenmesi üzerine çalışmalarını tanıttı. Çocuklarda tasarım düşüncesi ve kavramı üzerine yoğunlaşan çalışmaları üç soru ile geliştirdiklerini aktardı: "Mantıklı mı?", "Etik mi?", "Güzel mi?" Böylelikle gençler çevrede algıladıklarını bu perspektiften bir kez daha değerlendirebilme fırsatını buluyorlardı. Bir kent nasıl tasarlanmalı, sorusuyla başlayarak tarihî, teknik, doğal içerikleri biraraya getirmeye ve bunu kendi yaşamlarının parçası olarak görmeye alışmaya başlıyorlardı.
 
Değerlendirmelere Hırvatistan'dan katılan Sanja Filep, ulusal eğitim sistemlerinde müfredatlar üzerine çalıştıklarını, ilköğrenim, lise ve meslek okullarında bunun yarar sağlayacağından yola çıktıklarını belirtti. Konuyla ilgili hazırladıkları kısa film çalışmasında, Zagrep kentinde "kamusal mekân", "kentsel alan" ve "duygu" üzerine çocuklarla yapılan anketlere ve onların görüşlerine yer veriliyordu.
 
Chicago Mimarlık Vakfı'nın (CAF) bu alandaki katılımı ve çalışmaları da platformda tanıtıldı. 450 gönüllü ile sürdürdükleri çalışmalar iyi örnekleri paylaşma, geri besleme sistemini geliştirme yöntemleriyle çalışıyordu. 5-18 yaş arası çocuklar için hazırlanan özel müfredatlar, eğitimde mimarlık düşüncesini bir araç olarak ortaya getirmeyi ve geliştirmeyi hedeflemekte. Bu amaçla hazırlamış oldukları çok sayıda yayına ulaşılabilir.
 
Japonya'dan çalışma grubunun katılımcısı olan Takeshi Inaba ise, pedagojik araştırma alanı ile çalışmaları birlikte yürüttüklerini ve kısıtlı bütçelerle büyük projeler gerçekleştirdiklerini söyledi.
 
Fransa'nın diğer bir katılımcısı olan Karine Terral, bu konuda yayımladıkları "Mimarlık ve Kentsel Tasarımı Keşfetmek İçin 50 Etkinlik" (50 Activités pour Découvrir L'architecture et L'urbanisme, Conseil d'Architecture, d'Urbanisme et de l'Environnement - CAUE) başlıklı kitabı katılımcılarla paylaştı. Yayının kısaca kentsel mekâna ve mimari tasarıma karşı çocukların algılarını geliştirmek ve düşüncelerini zenginleştirmek amacına değindi.
 
Hessen Mimarlar Odası yöneticisi Rolf Toyka (Wiesbaden, Almanya), okul yayınları, çocuk kitapları ve oyunlar aracılığıyla mimarlık düşüncesini aktarmanın yöntemlerine değindi. Bu amaçla Hessen Mimarlık ve Şehir Plancıları Odası tarafından hazırlanan Okulumu Planlamak ve İnşa Etmek (Planen und Bauen: Meine Schule), Alışılmış Konut (Haus wie Gewohnt?) ve İnşa Edilmiş Tarih (Gebaute Geschichte) başlıklı kitapları tanıtarak amaçlarını kısaca aktardı. (Detaylı bilgi için: www.akh.de)
 
İsveç Mimarlar Birliği (ARKIS) temsilcisi Suzanne de Laval ise, çocukların kentsel çevre üzerine araştırmalarını ve gözlem ve algılarını geliştirmeyi amaçlayan projelerinden ve uygulamalarından sözetti. Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi tarafından yayımlanan mimar.ist dergisinin 28. sayısında da yer verilen bu İsveç deneyimi, Göteborg'da bir atölye çalışmasını ve uzmanların konuya ilişkin değerlendirmelerini aktarıyor. (Detaylı bilgi için: www.arkitekt.se/arkis)
 
Mimar Ruth Esther Gilmore (Magdeburg, Almanya) ise, eski doğu Almanya kenti olan Magdeburg'da çocuklarla ortak yürüttükleri başarılı bir uygulamayı tanıttı. Magdeburg'da bir kentsel planlama çalışmasında kararların çeşitli görüşlere açılması, tartışılması çocuklar açısından önemli bir deneyim olarak değerlendiriliyor. Çalışma sürecinde tasarımlar modellerle, şehircilik atölyelerinin katılımıyla destekleniyor. Sonuçta alınan kararlar doğrultusunda şekillenen kentsel mekân, çocuklar ve gençler açısından kendi yarattıkları ve tasarımında sözsahibi oldukları bir değer olarak görülüyor.
 
Oturumun son konuşmacısı Fransa, Bordeaux'dan Laurent Tardieu idi. "Mimarlığın Anları" başlıklı sunuşunda, bir ilköğrenim sınıfı öğrencileriyle yaptıkları ziyaretleri (Le Corbusier binaları, bugünün sosyal konutları, geçmişin sosyal konutları, mimarların kendi konutları, Paris kenti ziyareti vb.) ve çocukların geziler sırasındaki izlenimlerini aktardı. Çocuklar tarafından binaların mimarına, belediye yöneticilerine sorulan sorularla sürdürülen atölye çalışmasında çocuklar birer gazeteci olarak görev almışlar. Böylelikle eleştirel bir bakış açısıyla kentliler adına düşünmeyi, yapılan uygulamaları çok yönlü eleştirebilmeyi de deneyimleme şansını bulmuşlar. Oldukça ilginç sonuçlar yaratan bu atölye çalışmasının yayını ise kongre sırasında basım aşamasında idi.
 
Özetlerden de anlaşılacağı gibi, farklı ülkeden farklı kültürlerden katılımların sağlandığı çalışma grubu, kendi yöntemlerini ve araçlarını geliştirerek önemli bir katkı yaratmakta. Amaçlar ve hedefler ortak birkaç cümlede belirtilebilse de, farklı yaklaşımların deneyimlerini ve sonuçlarını izlemek ve tartışmalara dönüştürmek oldukça verimli bir ortam yarattı. İlginç atölye çalışmaları ve bunlara ait yayınlar ileriki çalışmalar için konunun gönüllülerine önemli bir destek sağlayacaktır.
 
Konuşmacıların dışındaki katılımcılardan da destek bekleyen platform daha sonraki bir oturumda sürdürülmek üzere kendi zaman aralığında yeni fikirler, bakışlar üretmiş oldu.
 
Detaylı bilgi için:
www.uiabee.riai.ie, hannes.hubrich@t-online.de, struzyns@club-internet.fr