İstanbul, Tarihî Yarımada'daki dört alan ile (Sultanahmet Arkeolojik Parkı, kara surları, Süleymaniye ve Zeyrek kentsel alanları) 1985 yılından bu yana UNESCO Dünya Miras Listesi’nde yer alıyor. Fakat, İstanbul’da yürütülmekte olan kentsel ve mimari projelerin yarattığı kültürel, doğal ve sosyo-ekonomik tahribatlar sonucu UNESCO, İstanbul Tarihî Yarımadası’nı, “Tehlike Altındaki Dünya Mirası Listesi”ne alabileceğini açıklamıştı. UNESCO’nun 25 Temmuz – 3 Ağustos 2010 tarihleri arasında Brezilya’nın başkenti Brasilia’da yaptığı toplantı sonucunda, 1 Şubat 2011 tarihine kadar belirlenen konularda gelişme sağlanamaz ise UNESCO Dünya Miras Listesi’nden çıkarılması kararı alındı.

UNESCO’nun 2006 yılından beri gündemde tuttuğu konular için, merkezî ve yerel yönetimler aynı yanlışları tekrar ediyorlar. ICOMOS Türkiye Başkanı Prof. Dr. Nur Akın Dünya Miras Komitesi’nin görüş ve taleplerini şöyle özetliyor:

Komite öncelikle:

• Kültür ve Turizm Bakanlığı’nda “UNESCO Dünya Mirası Sit Alanları Yönetim Müdürlüğü” kurulmuş olması;
• Tarihî Yarımada Yönetim Planı’nın hazırlanmasında ilerleme kaydedildiği ve planın 1 Şubat 2011 tarihinde tamamlanacağı;
• Dünya miras varlığının kapsamı ve değerine ilişkin paydaşlar ve yerel toplum örgütleri arasındaki bilinçlendirme çabalarının varlığı ve bu çabaların yönetim planı çerçevesinde birleştirilmesinin teşviki;
• İstanbul 2010 Ajansı, Ulusal Ahşap Birliği ve KUDEB’in Osmanlı ahşap evlerinin korunması konusundaki ortak girişim çabaları (ancak bunun genel yönetim planının bir parçası olarak bütüncül bir koruma ve rehabilitasyon stratejisi ya da programı içinde geliştirilmesi yönündeki isteğini bir kez daha vurgulayarak);

2009’dan bu yana İstanbul adına gerçekleştirilen olumlu adımlar olarak belirtmektedir.

Buna karşın Dünya Miras Komitesi:

• UNESCO / ICOMOS ortak izleme heyetlerinin 2006, 2008, 2009 raporlarında da sürekli olarak üzerinde durduğu Tarihî Yarımada’yı tehdit eden imar projelerine ilişkin tavsiyelerini yinelemekte ve 5366 sayılı “Yıpranan Tarihi ve Kültürel Taşınmaz Varlıkların Yenilenerek Korunması ve Yaşatılarak Kullanılması Hakkında Kanun” çerçevesinde önerilen kentsel yenileme projelerinde sadece küçük düzeltmeler yapılmış görünmesinden endişe duymaktadır.
• Dünya Miras Komitesi’nce istenen genel trafik planının detaylarının verilmemiş olması üzüntüyle karşılanmakta ve artan trafiğin Tarihî Yarımada’daki potansiyel etkileri konusundaki endişeleri dile getirmektedir.
• Marmaray Tüp Geçişi ve Boğaz’daki Motorlu Araçlar için Tünel Projesi’ne ilişkin detayların talep edildiği şekilde verilmemesinden üzüntü duymakta ve her iki proje için de, Tarihî Yarımada’nın “üstün evrensel değeri” üzerindeki olası etkilerini ele alan özel miras etki değerlendirmelerine ve detaylara yönelik isteğini yinelemektedir.
• Four Seasons Oteli’nin ek binasının iptal edilmesi kararını memnuniyetle karşılamakta, ancak önemli arkeolojik kalıntıların uzun süre hava koşullarına açık kalmış olmasından endişe duymakta ve bu bağlamda koruma için yeterli önlemler alınmasını talep etmektedir.
• Haliç üzerindeki kuleli kablo destekli metro köprüsü projesi teklifini, Dünya Miras Komitesi Operasyonel İlkeleri’nin 179 (b) paragrafı çerçevesinde üstün evrensel değere” ve İstanbul’un bütünlüğüne geri döndürülemez zararlar verme potansiyeline sahip olduğu düşüncesiyle değerlendirmektedir. Bu bağlamda, İstanbul’un üstün evrensel değer”inin korunmasını güvence altına almak ve özellikle Süleymaniye Camisi ve Tarihî Yarımada’nın genel silueti üzerindeki etkilerinin kapsamlı değerlendirmesini sağlamak için alternatif çözümler içeren bağımsız etki değerlendirmesini 15 Ekim 2010 tarihine dek istemekte ayrıca, bu konuda paydaşlar arasında sürekli müzakereler başlatılmasını talep etmektedir.

Aralarında Mimarlar Odası, Şehir Plancıları Odası, Europa Nostra, ICOMOS, İKSV’nin de bulunduğu çeşitli kişi ve kuruluşlar, İstanbul Büyükşehir Belediyesi tarafından, adeta bir zafer edasıyla kamuoyuna duyurduğu haberin aslında gerçeği yansıtmadığı ve UNESCO’nun kararının listeden düşürmeden önceki son bir umut olduğunu belirtiyorlar:

“Taraf Devlet'ten 1 Şubat 2011 tarihine kadar, Dünya Miras Komitesi'nin 2011'deki 35. toplantısında incelenmek üzere, çevre etki değerlendirme raporunun (uluslaralarası nitelikte bağımsız uzmanlarca 15 Ekim 2010'a dek sonuçlandırılacak ÇED raporu) sonuçları ışığında ve diğer konularda esaslı ilerleme olmaz ise, sözkonusu mirasın Dünya Tehlike Altındaki Miras Listesi'ne alınma olasılığını da göz önünde tutarak, ayrıntılı bir rapor sunmasını talep etmektedir.” İşte UNESCO Dünya Miras Komitesi'nin İstanbul ile ilgili kararı bu maddeyle son buluyor. [...] İstanbul ve Türkiye'nin bilim, sanat ve kültür çevreleri kronik hale gelmiş koruma zaafları sorununa UNESCO'dan da önce dikkat çekerdi, bugün de aynı duyarlılığı taşıyor. İstanbul'un Avrupa Kültür Başkentliği’nden birkaç ay sonra ‘Tehlike Altındaki Miras Listesi’ne düşme olasılığının kader olmadığını düşünüyoruz. Kentin her geçen gün derinleşen altyapısal, kültürel ve beşerî erozyonuna karşı duracak, kamu, özel, sivil, bütün paydaşları bir araya getirerek politika üretecek bir “İstanbul Kültür Mirası Platformu” ile güç birliği sağlanması çağrısında bulunuyoruz. Platformun ilk işlevi ise, 1 Şubat 2011 son tarihinin en etkin şekilde değerlendirilmesi için kolları sıvamak, verilen taahhütleri izlemek, yapılacak çalışmalara dahil olmak ve bu amaçla kamuoyu bilinci oluşturmak olacak.”