MİMARLIK EĞİTİMİ
ENHSA ve Mimarlık Bölüm Başkanları Toplantısı: “Ya Sonra?”
Neslihan Dostoğlu, Prof. Dr., İstanbul Kültür Üniversitesi, Mimarlık Bölümü
ENHSA VE EAAE: HEDEFLER VE BEKLENTİLER
ENHSA (European Network of Heads of Schools of Architecture) [Avrupa Mimarlık Bölüm Başkanları Ağı] tarafından 29-30 Ağustos 2014 tarihleri arasında Yunanistan’da Girit’in Hanya kentinde Akdeniz Mimarlığı Merkezi’nde son kez düzenlenen 17. Mimarlık Bölüm Başkanları Toplantısı dünyanın farklı ülkelerinden gelen 104 katılımcıyla gerçekleşmiştir. Türkiye’den İstanbul Kültür Üniversitesi, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Özyeğin Üniversitesi, TOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nden Doğu Akdeniz Üniversitesi Mimarlık Bölümü temsilcilerinin katıldığı bu toplantının teması
“Ya Sonra?: Mimarlık Eğitiminin Geleceğe Yönelik Perspektiflerini Belirlemek” olarak duyurulmuştur. Bu toplantının öncesinde ise 27-28 Ağustos 2014 tarihlerinde “Mimarlık Eğitiminin Bileşenlerini Biraraya Getirmek: Ya Şimdi?” başlıklı disiplinler arası / ötesi Mimari Tasarım Eğitimi Uluslararası Konferansı yapılmış, 1 Eylül 2014 tarihinde de EAAE Genel Kurul toplantısı gerçekleştirilmiştir.
1998 yılından bu yana aralıksız olarak on yedi yıl boyunca yapılan Avrupa Mimarlık Bölüm Başkanları toplantılarının son on üç tanesi 2002-2014 yılları arasında Chania’da Avrupa Birliği fonlarından yararlanan ENHSA Projesi tarafından desteklenmiştir. ENHSA’nın 2002 yılından beri düzenlendiği toplantılarda mimarlık eğitiminin eleştirel olarak ele alınmasının yanı sıra Avrupa Birliği çatısı altında mimarlık yükseköğretimini ele alan bildirgeler oluşturulmuştur.
Ancak, ENHSA’nın kontrat süresinin sonuna gelinmesi nedeniyle 2014 yılında bu süreç tamamlanmıştır. Mimarlık Bölüm Başkanlarının 2014 yılı toplantısının sonunda yapılan değerlendirmelerde, uzun bir süredir devam eden Avrupa Mimarlık Bölüm Başkanları toplantılarının mimarlık eğitimcileri ve / veya yöneticileri arasında yaratıcı ilişkiler, yapıcı akademik tartışmalar ve yararlı görüş, bilgi ve yaklaşımlar yarattığı vurgulanmış ve bu toplantıların farklı bir formatta devam edebileceği ifade edilmiştir.
ENHSA Tematik Ağı ERASMUS Hayat Boyu Öğrenme Programı tarafından desteklenmiş olan bir projedir. Amacı Avrupa’da Mimarlık eğitimini yeniden yapılandırarak, onu diğer uluslararası alternatifler arasında daha aktif ve başarılı kılmak, Avrupalı ve Avrupalı olmayan öğrenciler için daha çekici hale getirmektir. Bu amaca ulaşmak için, projede Avrupa Yükseköğretim Alanı’nın hayata geçmesi planlanmış ve bu doğrultuda beş ana başlık üzerinde çalışmalar yürütülmüştür. Bunlar “Stratejik Gelişme”, “Kalite Kültürü”, “Hareketlilik”, “İş Olanakları”, “Araştırma ve Yenilikler”dir. ENHSA Projesi’nde her şeyden önce her mimarlık okulunun kendi kimliğini oluşturarak dünyadaki yarışmacı ortamda yer almasının kolaylaşacağı vurgulanmaktadır.
Yükseköğretimin geleceğinin yeni işbirlikleri üzerine kurgulanacağı pek çok ortamda ifade edilmektedir. Bu işbirlikleri paylaşım, sinerji, şeffaflık, karşılıklı etkileşim gibi kavramlarla tanımlanmaktadır. ENHSA Projesi de, bu bağlamda, çeşitli kurumlarla işbirliği yapmıştır. Bunlar arasında ACSA (Association of Collegiate Schools of Architecture), AIA (The American Institute of Architects), ACE (Architects’ Council of Europe), EAAE (European Association for Architectural Education) önplana çıkmaktadır. Ayrıca, ENHSA ile Archi-Mundus: Building up Quality in Architectural Education, ENHSA Latin America, ADU 2020: Higher Education in Architecture, Design and Urbanism ve Tuning Educational Structures in Europe eğitim programları arasında sinerji kurulduğu ifade edilmektedir.
Bu yapılanmalar arasında ENHSA’nın en güçlü bağları şüphesiz EAAE ile arasındakilerdir. 1975 yılında kurulan EAAE [Avrupa Mimarlık Eğitimi Birliği] kâr amacı gütmeyen, uluslararası bir birlik olup, mimarlık eğitimi ve araştırmaları alanında çalışan bireylerin fikir alışverişinde bulunabilmelerini sağlamayı prensip olarak kabul etmiştir. Bu kapsamda, mimarlık eğitiminin kalitesini artırmayı amaçlamakta, mimarlık eğitimcileri ve ilgili yönetim çevrelerine Avrupa perspektifini sunmaktadır. Yaklaşık 150 aktif üye okulu olan birlik yeni üyelerle büyümeye devam etmektedir. Bu üye okullar Avrupa’da Kanarya adalarından Urallara kadar uzanan bir coğrafyada 5.000 akademisyeni ve lisans düzeyinden doktora düzeyine kadar 120.000’den fazla öğrenciyi temsil etmektedir. EAAE üyeleri diğer okullar hakkında bilgiye kolaylıkla ulaşabilmektedir. Bilimsel kongreler, çalıştaylar ve yaz okulları aracılığıyla EAAE, genç akademisyenler için çeşitli önemli konulara değinmekte, etkinliklerle ilgili kitaplar yayımlamaktadır. Ancak, Türkiye’de ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde eğitim veren 88 Mimarlık Okulu’ndan ancak 9 tanesi EAAE’ye üyedir.
ENHSA toplantılarından ilki 2002 yılında “Ortak bir Avrupa Yükseköğretim Alanına Doğru” temasıyla toplanmıştır. Ortak ve özellikle Avrupalı bir eğitim yaklaşımının nasıl olacağı üzerine heyecanın gözlemlendiği ilk toplantıdan sonra 2003 yılında tema “Avrupa Mimarlık Yükseköğretim Alanını Şekillendirmek” olarak belirlenmiştir. 2004 yılında ise “Avrupa Yükseköğretim Alanı için Mimarlık Müfredatını Şekillendirmek” ortak teması etrafında bir toplantı yapılmıştır. İlk üç toplantıda göze çarpan hedefe yönelmiş pragmatik konuların, 2005 yılından itibaren yerini sorgulamalara bıraktığı gözlemlenmektedir. 2005 yılında tema “Gelecek Mücadeleleri Oluşturan / Haber Veren Mevcut Pozisyonlar: Yükseköğretim Alanına Doğru Yeni Ufuklar ve Sentezleri” olarak belirlenmiştir. Yeni AB direktifinin tartışıldığı 2006 yılındaki toplantı “Yeni Direktif-Yeni Yönler: Bu Yeni Bağlamda Mimarlık Okullarımızın Akademik Hedefi Nedir?” sorusu etrafında şekillenmiştir. 2007 yılında mimarlık okulları başkanları toplantılarının 10. yılı kutlanırken, tema “Avrupa Yükseköğretim Alanından Geçerken” olarak belirlenmiştir. 2008 yılında toplantı mezunların sürdürülebilir kariyerine yoğunlaşmış, böylece, tema “Mimarlık Okullarının Yeni Sorumlulukları: Mezunları Mimarlıkta Sürdürülebilir Bir Kariyere Hazırlamak” olarak belirlenmiştir. 2009 yılında ise Bologna sürecinin 10. yılı olması nedeniyle tema “Avrupa Mimarlık Yükseköğretim Alanının Eleştirel Haritalaması” olarak önerilmiş ve Bologna süreci ve sonrasının mimarlık eğitimine etkisi eleştirel bir bakış açısıyla tartışılmıştır. 2010 yılında “Gelecek İçin Öğrenmek: Belirsizlik Çağında Mimarlık Okullarının Yeni Sorumlulukları” ana temadır. 2011 yılında ise “Azla Çoğu Yapmak: Zorlu Zamanlarda Mimarlık Eğitimi” teması altında bir yanda okullar arası rekabetin arttığı, öte yandan mali krizin önplana çıktığı bir dönemde kapsamlı, sorumlu, uyum sağlayabilen ve sürdürülebilir eğitimin nasıl olacağı konusunda tartışmalar yapılmıştır. 2012 yılında tema gerek sektördeki, gerekse de akademik dereceler arasındaki rekabetin giderek arttığı bir dönemde “Mimarlık Eğitimi Ortamlarında Öğrenme Kalitesini Geliştirmek” olarak bütünüyle pedagojik bir bakış açısıyla şekillenmiştir. 2013 yılında ise tema “Değişimle Yüzleşmek” olarak belirlenmiştir.
ENHSA 2014
Son olarak 2014 yılındaki “Ya Sonra?: Mimarlık Eğitiminin Geleceğe Yönelik Perspektiflerini Belirlemek” temalı toplantı değerlendirildiğinde Avrupa ve Amerika Birleşik Devletleri’nde yaşanmakta olan krizin etkili olduğu, öğrenim kalitesi ve değişimler bağlamında sorgulamanın devam ettiği gözlemlenmektedir. 1. oturum
“Ya Sonra: Krizden Sonra Mimarlık Eğitimi”, 2. oturum
“Yeni AB Direktifi Sonrasında Mimarlık Eğitimi”, 3. oturum
“Ya Sonra: ‘Dijital’den Sonra Mimarlık Eğitimi”, 4. oturum da
“Ya Sonra: Yeni Oluşan Birlikteliklerden Sonra Mimarlık Eğitimi” başlıklarını taşımaktadır.
Oturumlarda ele alınan konular genel olarak Avrupa ve ABD’de mimarlık eğitimi ortamındaki güncel gelişmeleri yansıtmaktadır. Türkiye’deki durumun aksine, günümüzde Avrupa’da ve ABD’de mimarlık okullarına kayıt yaptıran öğrencilerin sayısında ciddi düşüşler sözkonusudur. AB ülkelerinde hissedilen ekonomik sorunlar ile buna bağlı sosyal ve kültürel sorunlar nedeniyle küresel ölçekli finansal taleplerin profesyonel ve akademik çevrelerde hangi formüller, araçlar ve yöntemlerle aşılabileceği üzerine bu toplantıda değerlendirmeler yapılmıştır. Bu tartışmalarda okulların yeni pazar talep ve ilişkilerine yanıt veremeyen tutumlarının sorunun temel kaynaklarından biri olduğu ifade edilmiştir. Mimarlık okullarına kaydolarak eğitim alan ve mezun olan genç nüfusun, artık farklı bir profile sahip olduğu vurgulanmıştır. Oturumlarda ele alınan önemli bir diğer konu da yeni AB direktifidir. “5+0” ya da “4+2” diye tanımlanan 2 ayrı sistemin çeşitli yönleri bu oturumda masaya yatırılmış ve yeni AB Direktifi’nin ciddi yeniden-yapılanmalara yol açacağı konusuna dikkat çekilmiş ve “yeni normal”i yaratabilmek için çeşitli işbirliklerine ihtiyaç duyulacağı vurgulanmıştır.
Bu icerik 5621 defa görüntülenmiştir.