Mimarlıkta çok duyulu bir deneyimin benimsenmesi görüşünü savunan Pallasmaa(1) ve anıların mimari deneyimin en derinlikli noktası olduğuna işaret eden Zumthor(2), bellekte yer etmiş geçmiş anıları çağrıştıran kodlar aracılığıyla, duyuları provoke ederek deneyim yaşatma iddiasındaki pop-up mekân’ın temel varoluş sebebine ışık tutmaktadır.

Farklı amaç, sektör, zaman, yer ve süreler için tasarlanan ve her yeni uygulama ile mekân kurgusu yeniden tanımlanıp biçimlendirilen pop-up mekânlar, sınırlı süreler için açılan, geçici deneyim ve etkileşim alanlarıdır. Pop-up mekân tasarımında, kolay üretilebilir, taşınabilir, adapte edilebilir, sökülüp takılabilir, düşük maliyetli, teknolojik referansları kuvvetli, yenilikçi, kitleler ile etkileşime dayalı interaktif, çağrışımsal ve deneyimsel iletişim ortamları oluşturmayı öngören tasarım kararları önplana çıkmaktadır.(3)

Günümüzde yeni pazarların ortaya çıkışı, rekabetin artışı, ekonomideki dalgalamalar, koşulların hızlı değişimi, teknolojinin, üretim ve iletişim araçlarının gelişmesi, tüketici davranışlarındaki eğilimler / değişimler, işletmeleri ürün tanıtımı ya da imaj / kimlik tanıtma / güçlendirme amacıyla yapılan pazarlama faaliyetlerinde farklı deneyimler yaşatarak ürünlerini pazarlamaya yöneltmektedir.

Ürünlerin fiziksel gereksinimler yanında duygusal gereksinimleri de karşılaması beklenmekte ve ürünün yaratacağı etki ve yaşatılacak deneyim önem kazanmaktadır. Bir başka deyişle, ürün ile etkileşim kurarken yaşanılan deneyim, üründen ziyade deneyimin kendisine odaklanmayı pazarlama açısından kaçınılmaz hale getirmektedir.(4) Sözkonusu durum, düzenlenecek olan etkinliğin nasıl, ne zaman, ne kadar süre ile kimler tarafından algılanıp ilgi göreceği, nerede ve hangi olayla algısal / çağrışımsal ilişki kurduğu, hangi güncel, yerel ya da uluslararası etkinlikle / olayla bağlantılandırıldığı ve benzeri konuların detaylı olarak düşünülmesi ve birbirini bütünleyecek şekilde kurgulanmasını gerektirmektedir.(5)

Kitle iletişim araçlarının ve iletişim yöntemlerinin değişimi ile çeşitlenen pop-up mekânlar, sanal ve gerçek mekânların iç içe geçtiği zenginleştirilmiş gerçeklik (augmented reality) yöntemi ile mekân tanımını ve sınırlarını da zorlamaktadır. Mekân tanımının yeni bir boyuta evrildiği pop-up mekân, dinamik, etkileşimle değişen / oluşturulan, evrensel, çağrışımsal kodlar barındıran yeni bir gerçeklik düzeyine ulaşmıştır.

POP-UP / POP-UP MAĞAZA / RESTORAN / BAR...

Pop-up terimi, sözlükte: “Beklenmedik bir anda ve bir şekilde bir süreliğine aniden ortaya çıkmak”(6) olarak tanımlanmaktadır. Sözkonusu terim, mekânsal olarak, “beklenmedik bir yerde

aniden ortaya çıkan ve kısa bir süre sonra ortadan kaybolan dükkân, bar, kulüp ve restorantlar”, olarak tanımlanmaktadır.(7) Kamusal ya da özel alanlarda geçici sürelerle varolan bu mekânlar, genellikle “pop-up mekân” olarak adlandırılmaktadır.(8) Pop-up mekânların ilk olarak geçici süreler için kurulan pazar yerleri ile ortaya çıktığı düşünülmektedir. Kültürümüzde yer alan çerçileri, seyyar satıcıları pop-up mekânın geleneksel izdüşümleri olarak değerlendirmek mümkündür. Alışveriş merkezlerinde belli bir zaman zarfında yer alan kiosklar ya da bir etkinlik, kutlama için açılıp kapatılan standlar (Noel, Sevgililer Günü ya da Cadılar Bayramı kutlamaları için açılan standlar ve benzeri), pop-up mekânların tasarlanmış ilk örnekleri olarak kabul edilmektedir.

Pop-up mağaza (geçici mağaza) terimini ilk geliştiren firma Vacant’tır.(9) Pop-up mekânları kendi pazar hedeflerine uygun olarak çeşitli şekillerde kurgulayan ve dünyanın önemli merkezlerinde pop-up mağazalar açan diğer ünlü firmalar arasında ise Target, Comme des Garçons, Gucci, Louis Vuitton ve benzeri gelmektedir. Pop-up mağazacılık sektörünün öncü isimlerinden biri hiç şüphesiz parekende zinciri Target’tır. Target ilk pop-up mağazasını (Resim 1a), 2002 yılında New York Rockefeller Center'da açmıştır. Pop-up mekân olarak düzenlenen 140 metrekarelik mağazada, moda tasarımcısı Isaac Mizrahi'nin kadınlar için hazırladığı gösterişli ama düşük bütçeli koleksiyonu tanıtılmıştır.(10) Song Havayolları’nın 2003’ün sonlarına doğru açtığı pop-up mekân ile Comme des Garçons’un ilk olarak 2004 yılında Berlin’de açtığı ve bir yıl süren etkinliklerle dünyanın farklı şehirlerinde tekrarladığı “Gerilla”(11) mağazalar, ilk pop-up mağaza örnekleri arasındadır. Resim 1b’de, firmanın Varşova’da, Stalinist dönemden kalma bir meyve-sebze dükkânında açtığı gerilla mağazası görülmektedir. Resim 1c’de, firmanın Berlin’de açtığı Lil*shop isimli gerilla mağazası görülmektedir. Türkiye’de ise, Vakko’nun öncülüğünde 2007’de başlatılan pop-up mağazacılık deneyimi, Beymen’in pop-up mağazaları ile yaygınlık kazanmış ve diğer örnekler öncüllerini takip etmiştir.

POP-UP MEKÂN / DENEYİMSEL MEKÂN

Pop-up mekânlar, farklı amaçlara hizmet eden, birbirinden farklı karaktere sahip yerlerde konumlanabilen, geçici süreler için var olan etkileşime dayalı deneyim alanlarıdır. Gerilla(12) ve deneyimsel(13) pazarlama yaklaşımlarının, farklı yolları deneme, sıradanlıktan uzaklaşma, deneyim yaşatma, her seferinde yeni, yaratıcı yöntemlerle hedef kitlenin karşısına çıkma ve onları şaşırtmaya ilişkin özellikleri kullanarak biçimlendirilen pop-up mekânlar, gerilla deneyim ve etkileşim alanları olarak da tanımlanmaktadırlar. Ancak tersi durumda, her gerilla eylem ya da hareketin, pop-up olduğu söylenemez. Gerilla ve deneyimsel pazarlama yaklaşımları, gerilla sanat(14) gibi pek çok farklı alanda karşımıza çıkmaktadır. Günümüzde mekân ile etkileşim kurmak, mekânı deneyimlemek / deneyimletmek deneysel sanat çalışmalarına yön vermektedir.

Pop-up mekânlar, marka, kurum ya da işletmelerin imajını güçlendirmek, popüleritesini artırmak, marka ve/veya ürünle ilgili farkındalık yaratmak, reklam, satış ve hedef kitle hakkında veri toplamak için kullanılmaktadır.(15) Pop-up mekânlar, hedef kitleyi beklenmedik bir yerde ve zamanda, beklenmedik bir ürünün (indirimli) satışıyla, ürünle ilgili bir sergi, kokteyl, workshop ya da etkinlikle çekme iddiasındadırlar. Kendini duyurma ve varetme şekli de vur kaç taktiğine dayalı olan pop-up mekânların davetiyeleri, ya sosyal paylaşım sitelerinde yayımlanmakta ya da sürpriz yaratma amacıyla hiçbir yerde yayımlanmamaktadır. Amaç heyecan ve deneyim yaşatmak ve ortadan kaybolmaktır. İlgi çekici olduklarında, medyada yer alan haberler sayesinde, daha büyük kitlelerle buluşmak mümkün olmaktadır. Gerilla sansasyonu olarak tanımlanan bu yöntem, pop-up mekânların doğasında varolan geçicilik, değişim, farklılık ve çeşitlilik özellikleri ile birleşince, kitlelerde “kaçırmamalıyım!” hissi yaratmaktadır. Pop-up mekânlar, tanıtım nesnesi ile hedef kitle arasında iletişim kurulmasına ve böylece verilmek istenen mesajın izleyiciye deneyimletilmesine yardımcı olmaktadır.

POP-UP MEKÂN TİPLERİ

Pop-up mekânlar zaman içerisinde çeşitlenmiş, mobil ve sanal pop-up uygulamaların etkinliği ve sayısı artmıştır. Bu anlamda, pop-up mekânları üç grupta incelemek mümkündür:(16)

• İç mekânda yer alan pop-up mekânlar: Mevcut alanlarda geçici süreler için tasarlanan mekânlardır. (Resim 2a, 2b)
• Mobil olarak tasarlanan pop-up mekânlar: Birbirinden farklı karaktere sahip yerlerde konumlanabilen ve mobilitesi olan (hareket edebilen, taşınabilen, demontable ve benzeri) mekânlardır. (Resim 2c)
• Sanal pop-up mekânlar: Fiziksel deneyimin ötesine geçen ve zenginleştirilmiş gerçeklik (augmented reality) yöntemini kullanarak bilgisayar ortamında canlandırılan üç boyutlu görüntülerin, insanda gerçeklik algısı yaratacak biçimde deneyimlendiği / deneyimletildiği mekânlardır. (Resim 2d)

POP-UP MEKÂN TASARIMI

Pop-up mekânlar, kendilerine özgü ayırt edici niteliklere sahip olarak, birbirlerinden farklı tasarım kararlarına ve mekân kurgusuna göre biçimlendirilmektedirler. Hemen her örnekte, farklı pazarlama hedeflerine uygun, özgün ve farklı bir kurgu vardır. Pop-up mekânlar için genel tasarım kuralları yoktur. Ancak, her yeni durumda yeniden tanımlanan / tariflenen, mekân bölümleri ve mekân kurgusuyla farklılaşan pop-up mekânın biçimlenmesinde tasarıma ilişkin ayırtedici özelliklerden bahsetmek mümkündür.

Pop-up mekân tasarımına ilişkin sözkonusu özellikler aşağıdaki gibi özetlenebilir:(17)

• Tasarımın hızlı uygulanabilir nitelikte olması,
• Düşük maliyetli malzeme ve mobilya kullanılması,
• Malzemenin ve mobilyanın sıradışı kullanılması,
• Yazı ve grafik öğelerin kullanılması,
• Etkileşim yüzeylerinin kullanılması,
• Mekânda üründen esinlenerek üretilen sanat yapıtlarının sergilenmesi
• Ürünle enstalasyon yapılması,
• Ürünle üst gerçeklik alanı yaratması,
• Tasarımın adapte edilebilir olması,
• İlüzyon yaratması,
• Tasarımın sembolik ve çağrışımsal olması.

Tasarımın Hızlı Uygulanabilir Nitelikte Olması: Pop-up mekân tasarımında, birden fazla yerde konumlanabilme / mobilite, ekonomik olma, düşük maliyet ve benzeri özellikler ayırtedici tasarım kararlarıdır. Ayrıca, mekânın ya da mekân bölümlerinin kolaylıkla monte / demonte edilebilir olması ve yeniden üretilebilir modüllere göre tasarlanmış olması önemlidir.

Hızlı uygulanabilir nitelikte tasarım anlayışına en uygun örneklerden biri;Puma için LOT-EK tarafından esnek ve çevre dostu bir tasarım anlayışına göre tasarlanan, “Puma City” adlı pop-up mekândır. 24 konteynerin üç kat üst üste yığılmasıyla oluşturulmuş ve dünyanın çeşitli limanlarını gezen bu pop-up mağaza, uluslararası yönetmeliklere uygun ve kolayca monte / demonte edilebilir niteliktedir.  (Resim 3)

“The Push Button House”, kahve markası Illy’nin yeni ürünü olan espresso makinasını tanıtma amacıyla, sanatçı ve mimar Adam Kalkin tarafından tasarlanmıştır. Ev atmosferi yaratmak amacıyla tasarlanan pop-up mekân, geri dönüştürülmüş deniz taşımacılığı konteynerından oluşturulmuş bir mini kafedir. Bilgisayar destekli hidrolik bir sistem sayesinde, bir düğmeye basılmasıyla doksan saniye içinde kolayca açılan bu pop-up mekân, böylece dünyanın farklı yerlerine taşınabilmekte ve kolayca kurulabilmektedir. (Resim 4)

Düşük Maliyetli Malzeme ve Mobilya Kullanılması: Ekonomik olma iddiasındaki pop-up mekân tasarımında, düşük maliyetli, dönüştürülebilir ve/veya yeniden kullanıma uygun malzeme ve mobilya seçimi ve kullanımı önem arzetmektedir.

Mimarlık ve tasarım dergisi olan Dezeen’in, Londra’da ünlü markaların mağazalarının olduğu bir yerde, önde gelen tarasımcılara ve butik markalara ait saatlerin indirimli fiyatlara satıldığı pop-up mağazası, düşük maliyetli malzeme ve mobilya kullanımına örnektir. Saatler, nişler içine yerleştirilmiş ve köpek kafesleri içinde sergilenmiştir. Mekânda, aydınlatmada kullanılan enerji tasaruflu ampuller de satışa sunulmuştur. (Resim 5)

Malzemenin ve Mobilyanın Sıradışı Kullanılması: Pop-up mekân tasarımında, yenilikçi, yaratıcı yöntem ve tekniklerle, malzeme ve mobilyaların beklenmedik sıradışı biçimde kullanılmasıyla ziyaretçi ya da müşterileri şaşırtmak ve dikkat çekmek başvurulan yollardan biridir.

Ünlü ayakkabı firması Camper’ın, “Camper Together” projesi kapsamında dünyanın farklı yerlerinde, ticari aktivitenin yoğun olduğu bölgelerde, ünlü tasarımcılarla kısa süreliğine işbirliği yaparak açtığı pop-up mağazalar, malzeme ve mobilyanın sıradışı kullanımına iyi bir örnektir. Campana Brothers tarafından New York’ta tasarlanan pop-up mağazada, doğal malzemeler plastik sandalye ve taburelerle birarada kullanılarak hem vitrin önündeki sergileme üniteleri oluşturulmuş, hem de mağaza içinde ayakkabıların denendiği alanlar kurgulanmıştır. Naturel lifli malzeme, aynı zamanda aydınlatma ve yer yer duvar kaplaması olarak da kullanılmıştır. Mağazanın hâkim rengi ise, Camper’ın kurumsal renkleri olan kırmızı ve beyazdır. (Resim 6)

Yazı ve Grafik Öğelerin Kullanılması: Pop-up mekân tasarımında, iletişimin görsel olarak kurulabilir ve verilmek istenen mesajın iletilebilir olması önemlidir. Yazı ve grafik öğeler, mekânsal öğeler ile bir bütün halinde düşünülerek tasarlanmakta ve mekânda grafik bir etki yaratmaktadır.

Türkiye’de, pop-up mağazacılığın gelişmesinde öncü bir kuruluş olan Türk giyim sektörünün iddialı isimlerinden Beymen’in pop-up mağazaları ve Akmerkez’de bir dizi etkinlik çerçevesinde gerçekleştirilen ve Akmerkez’in imajını güçlendirmek amacıyla açılan pop-up mağaza tasarımları, yazı ve grafik öğelerin baskın olarak kullanıldığı uygulamalara örnektir. (Resim 7)

Etkileşim Yüzeylerinin Kullanılması: Pop-up mekân tasarımında, katılımcılar / müşteriler ya da ziyaretçiler ile etkileşim kurmak, deneyim yaşatmak ve mekân yüzeylerinin hem eğitici hem de eğlendirici olması önemlidir. Yüzeyler, oyun oynamak, bilgi edinmek amacıyla ekrana dönüştürülen alanlar olabileceği gibi hareket ve ses ile aktive olan yüzeyler de olabilmektedir.

“The Level Tunnel” isimli pop-up mekânda, “Level Vodka” farklı duyular aracılığıyla katılımcılara deneyimletilmek istenmiştir. Mekânı tünel boyunca gözleri kapalı olarak deneyimleyen kişilerin hareketiyle koku ve ses ortama yayılmaktadır. Ses, votka şişelerinin flüt gibi kullanılması sonucu ortaya çıkan sestir. Ziyaretçiler, tünele girdikleri andan itibaren limon ve sedir kokusu almakta, tünelin sonunda ise isterlerse tanıtılan ürünü tadmaktadırlar. Bu algılar birarada yaşandığında ise Level Vodka’nın verdiği his mekânsal olarak deneyimlenmiş olmaktadır. Pop-up mekânın dış kabuğunda, zemininde ve dış kabuğunda yaratılan dalga hareketi ise pop-up mekâna hafif, sıvı ve akışkan bir imaj kazandırmaktadır. (Resim 8)

Mekânda Üründen Esinlenerek Üretilen Sanat Yapıtlarının Sergilenmesi: Ürün ve/veya ürünün imajından esinlenerek üretilen sanat yapıtları ile pop-up mekânı tasarlamak, izleyicilerde bir “sanat galerisindeymiş hissi” yaratması nedeniyle oldukça ilgi çekicidir. Böylece, hem ürüne ilişkin çağrışımsal mesajlar vermek hem de estetik bir deneyim yaşatmak mümkün olmaktadır.

Farklı şehirlerde, meydan ve parklarda konumlandırılan ve sanat galerisi işlevi gören “Chanel Mobile Art”, Coco Chanel’in ünlü kapitone çantasının ellinci yılını kutladığı bir etkinlik için tasarlanmış ve Hong Kong, Tokyo, New York ve Paris’te kamusal alanlarda konumlandırılmıştır. Zaha Hadid tarafından tasarlanmış olan fütüristik mekânda, yirmi uluslararası sanatçının Chanel’in ünlü kapitone çantasından esinlenerek yaptığı işler sergilenmiştir. (Resim 9)

Ürünle Enstalasyon Yapılması: Deneyimlenen ya da sergilenen ürünün sergileme üniteleri ve/veya tüm iç mekân öğeleri ile bir bütün halinde düşünülmesi yaygın bir uygulamadır. Bu şekilde hem ürün sergilenmekte hem de ürünün imajına ilişkin atmosfer oluşturularak deneyim yaşatılmaktadır.

Ürünle enstalasyon yapmaya iyi bir örnek, Nike’ın, olimpiyat oyunlarına ev sahipliği yapmış altı Avrupa şehrinde, etkinlikle ilişki kurarak oluşturduğu koleksiyonunu tanıtma ve satma amacıyla tasarlanan mekânlardan biri olan “Nike 1960” adlı pop-up mağazadır. Mekânda, Nike’ın beş ürünü Air max 90, Dunk, Air force 1, Hoody, Windrunner birer sanat objesi gibi sergilenmiş ve satılmıştır. Ayrıca duvara asılı, el yapımı, plastik, ahşap, metal, kâğıt gibi farklı malzemelerden yapılmış farklı ikonlar taşıyan 80x80 cm ve 100x100 cm panellerde, Nike spor ayakkabıları soyutlanarak sergilenmiştir. (Resim 10)

Ürünle Üst Gerçeklik Alanı Yaratması: Sergilenen bir ürün kullanılarak ya da ürüne ait bir imaj çağrıştırılarak başka bir mekâna ait düşsel bir atmosfer oluşturmak ya da teknolojik yöntemlerle oluşturulmuş sanal / zenginleştirilmiş gerçeklik ortamları ile müşterilere / katılımcılara / izleyicilere farklı ve alışık olunmayan bir deneyim yaşatmak, pop-up mekân tasarımında başvurulan yollardan biridir.

Paris, New York, Londra, Münih ve Sidney gibi dünyaca ünlü şehirlerde dolaşmaya devam etmekte olan, Net-A-Porter’ın zenginleştirilmiş gerçeklik yoluyla gerçekleştirdiği pop-up vitrin, ürünle üst gerçeklik alanı yaratmak anlamında iyi bir örnektir. Net-A-Porter iPhone / iPad app uygulamasını yükleyenler, tablet veya telefonların kameralarını ürünlerin üzerinde dolaştırarak ürünler hakkında bilgi sahibi olmakta, alışveriş yapabilmekte ve moda showlarını izleyebilmektedirler. (Resim 11)

Tasarımın Adapte Edilebilir Olması: Mobil pop-up mekânların yaygınlaşması ve dönüştürülerek farklı amaç, etkinlik ve yerlerde kullanımı, tasarımda adapte edilebilirliği önemli bir parametre haline getirmektedir.

Evlerde ve restoranlarda kullanılan mutfak aletlerini satan Electrolux markasının, marka farkındalığını artırmak ve imajını güçlendirmek için dünyanın farklı şehirlerine göre revize ederek açtığı pop-up restoranlar, adapte edilebilir tasarım anlayışına iyi bir örnektir. Japon tasarım kültürünü yansıtan minimalist tarzda metal perfore cephe elemanlarından oluşan sözkonusu pop-up restoranlar, iki parça halinde üretilmiş ve yerinde monte / demonte edilmiştir. (Resim 12)

İlüzyon Yaratması: Pop-up mekân tasarımında, ilgi çekici, akılda kalıcı ve hedef kitleyi şaşırtan sürprizli mekânlar yaratmak adına, ilüzyonu bir tasarım aracı olarak kullanmak başvurulan yollardan biridir.

“Zou corp”a ait olan ve bir konteynerden dönüştürülerek tasarlanmış olan pop-up mekân, çok küçük bir metrekareye sahip olmasına rağmen, duvar ve tavanda ayna kullanılmasıyla mekânın olduğundan büyük algılandığı ve mekân sınırlarının belirsizleştirildiği bir anlayışla tasarlanmıştır. Mekânda LED aydınlatma yardımıyla ayna kaplanmış yüzeylerin kesişimleri belirsizleştirilmiş ve ilüzyon yoluyla sonsuzluk hissi güçlendirilmiştir. (Resim 13)

Tasarımın Sembolik ve Çağrışımsal Olması: Pop-up mekân tasarımında, sembolik öğelerin doğrudan veya dolaylı kullanımı ile hedef kitleyle çağrışıma dayalı iletişim kurmak ve mesaj iletmek yaygın bir uygulamadır.

Takı tasarımcısı Irene Neuwirth için tasarlanan “Fibulae” ismindeki pop-up mağaza, değerli taşlardan yapılmış takılardan esinlenerek tasarlanmıştır. Sergileme ünitesinin altın renginde olması sembolik bir anlam taşımaktadır. Dallı, budaklı gibi algılanan altın rengi kafesin bitki sapı gibi görünen bölümlerinin dışa açıldığı noktalar cam fanuslarla kapatılmış ve cam fanuslar içinde metal-taş dengesinin incelikle tasarlandığı takılar sergilenmiştir. (Resim 14)

SON SÖZ

Geçici ortamlar yaratarak iki ve üç boyutlu uygulamalarla kendini var eden, kullanım alanları ve sayıları her geçen gün çeşitlenen, anın ruhunu yaşatarak etkinlik ve deneyim alanlarına dönüşen iletişim ortamları giderek dikkat çekmektedir. Günümüzün hızlı değişen atmosferine ve esnek yaşam formuna cevap veren geçici sosyal alanlar olarak yenilikçi, değişen ve farklılaşan tasarımları ile dikkat çeken pop-up mekânlar, her geçen gün umulmadık an ve zamanlarda karşımıza çıkmakta, hızla değişmekte, farklılaşmakta, sunduğu deneyim ve etkinlik türleri çeşitlenmekte ve zenginleşmektedir.

Pop-up mekânlar, iç mekânda, mobil mekânda, kamusal alanda ya da sanal ortamda tasarlanmakta; teknoloji, medya, pazarlama, sanat ve mimari ile de yakın ilişki içine girmektedirler. Pop-up mekân tasarımına ilişkin belirgin kriterler olmamakla birlikte, süprizli, dikkat çekici, ilüzyona, performansa dayalı, izleyici ile doğrudan iletişim kurmayı hedefleyen interaktif bir tasarım anlayışı ve mekân kurgusu ile tasarlamak, düşük maliyetli malzeme ve mobilya kullanmak, malzeme ve mobilyanın yenilikçi, özgün, sıradışı kullanımlarına yönelmek, marka ya da ürünün imajını / kimliğini yansıtan yazı ve grafik öğeleri doğrudan ya da dolaylı olarak kullanmak ve/veya doğrudan tasarım kararlarını bu şekilde almak ve uygulamak, teknolojik referansları kuvvetli, kolayca sökülüp takılabilen, taşınabilir, gerektiğinde yeniden kullanıma elverişli esnek ve adapte edilebilir çözüm önerileri geliştirmek gibi tasarıma yönelik ayırtedici özelliklerden ve kararlardan söz etmek mümkündür.

Yeni bir gerçeklik olarak tanımlanan ve mekân algısı, mekân kimliği ve mekân deneyimi kavramlarını önplana çıkaran pop-up mekânlar, hızın ve teknolojik gelişmelerin sayesinde geçiciliği hayatın her alanına sokan deneyim alanlarının öncüleridir. Bu anlamda, pop-up mekân tanımının, yakın bir gelecekte fiziksel bağlamından kopartılarak, etkileşimle her farklı kullanıcı için özelleşebilecek yarı gerçek yarı sanal ilüzyonik düş alanları olarak evrileceğini öngörmek mümkündür.

NOTLAR

1. Pallasmaa, Juhani, 2011, Tenin Gözleri, (çev.) Aziz Ufuk Kılıç, YEM Yayınevi, İstanbul.

2. Zumthor, Peter, 2010, Thinking Architecture, Genişletilmiş 3.Baskı, Birkhäuser, Basel.

3. Karagöz, Esra, 2012, Pop-up Mekân Tasarımı ve Pazarlama İlişkisi, İTÜ SBE, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi,İstanbul.

4. Tuncer, Selim, 2010, “Deneyimsel Pazarlama”, The Brand Age, sayı:15.

5. Nardalı, Sinan, 2009, “Gerilla Pazarlaması ve Uygulamadaki Bazı Örnekleri”, Yönetim ve Ekonomi, Celal Bayar Üniversitesi İİBF, Manisa, cilt:16, sayı:2, ss.107-119.

6. URL1.

7. Smith, Stephen, 2009, The Pop-up Shopping Phenomenon, Newsnight (BBC Two, London), 4 Kasım 2009.

8. URL2.

9. Gregory, Sean, 2009, “Why Pop-Up Shops Are Hot”, Time, 6 Kasım 2009.

10. URL3.

11. Comme des Garçons, her ne kadar “Gerilla” (Guerilla) pop-up olarak adlandırmasa da, sözkonusu mağazalarının birer pop-up mağaza olduğu rahatlıkla söylenebilir. Gerilla mağazalar, iç mekâna minimum harcama yapılarak yalnızca bir yıl süre ile açılmakta, ayrıca bilindik merkezlerin ve bölgelerin dışında konumlandırılmaktadır. Comme des Garçons, gerilla mağazalarını Reykjavik, Varşova, Helsinki, Singapur, Stockholm ve Atina’da açmıştır. Markanın, 2007 yılı Haziran ayında Beyrut’ta ve 2008 yılı Şubat ayında Los Angeles ve 2008 yılı Kasım ayında Glasgow’da da birer gerilla mağazası açılmıştır. URL4.

12. Jay Conrad’ın gerilla yaklaşımını geleneksel pazarlama yaklaşımında ayıran 20 özelliği hakkında detaylı bilgi için “İleri, Numan ve Shamuratova Mira, 2007, Gerilla Pazarlama, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı, Ankara” ile Nardalı, 2009.

13. Deneyimsal pazarlamaya ilişkin özelikler hakkında daha detaylı bilgi edinmek için, Tuncer, 2010.

14. “Gerilla sanat, bir sokak sanatı hareketi olarak, ilk kez İngiltere’de ortaya çıkmış ve daha sonra tüm dünyaya yayılmıştır. Gerilla sanat üretimi, ürünün kendisine değil, sebep-sonuç ilişkisine dayalıdır ve insanların belleklerinde / hafızalarında bir etki bırakmayı hedefler. Bir başka deyişle, sadece kendi bütünlüğü içinde anlam taşıyan / ileten bir sanat üretimini öngörmez.” URL5.

15. Karagöz, 2012, ss.30-40.

16. Karagöz, 2012, ss.40-50.

17. Karagöz, 2012, s.181.

KAYNAKLAR

URL1. http://www.thefreedictionary.com/pop+up, [Erişim: 09.02.2014]

URL2. http://www.openhousegallery.org/book-it, [Erişim: 09.02.2014]

URL3. http://trendwatching.com/trends/POPUP_RETAIL.htm, [Erişim: 09.02.2014]

URL4. http://en.wikipedia.org/wiki/Comme_des_Gar%C3%A7ons, [Erişim: 09.02.2014]

URL5. http://en.wikipedia.org/wiki/Guerrilla_art, [Erişim: 06.04.2014]

*Bu yazı, İTÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü İç Mimari Tasarım Uluslararası Yüksek Lisans Programı (IMIAD) kapsamında, Öğr. Gör. Dr. Özge Cordan’ın danışmanlığında hazırlanan, Esra Karagöz’ün “Pop-up Mekân Tasarımı ve Pazarlama İlişkisi” konulu tezinden üretilmiştir.