Ülkemizde son yıllarda kültür varlıklarının ve sit alanlarının karşılaştığı tehdit unsurlarının giderek artması, TMMOB Mimarlar Odası Kültürel Mirasın Korunması ve Geliştirilmesi Komitesi’nin “Türkiye Tehdit Altındaki Kültür Mirası” konulu bir çalışma hazırlaması konusunda tetikleyici olmuştur. Günümüzde özellikle büyük ölçekli bayındırlık projeleri, kentsel dönüşüm ya da kötü restorasyon uygulamaları gibi müdahaleler nedeniyle birçok kültür varlığının özgün kimliğini koruyarak varlığını sürdürmesi imkansız hale gelmiştir. Kültür mirasının temel bileşenlerinden olan “mimarlık mirası” yok edildiği ya da tanınmaz hale getirildiği zaman, dünya kültür tarihinde yeri doldurulamayacak bir boşluk bırakmakta ve bizi de geçmişi olmayan kimliksiz bireylere ve topluma dönüştürmektedir.

Mimarlar Odası mimarlık mirasının doğal ve kültürel çevreyle birlikte bir bütün olarak korunması için uzun yıllardır yoğun çaba harcamaktadır. Gerek yasal alandaki yanlış düzenlemeler gerek çeşitli kentlerimizdeki yanlış koruma karar ve uygulamaları, Oda şubelerince izlenmekte ve davalar aracılığıyla yasal müdahalede bulunulmaktadır. Ayrıca basın açıklamalarıyla da bilgiler toplumla paylaşılmaktadır. Tüm bu çalışmaların yanı sıra, yakın gelecekte karşılaşılacak koruma sorunlarını önceden belirlemek ve acil önlem alma mekanizmalarını geliştirmek için, tehdit altındaki mimarlık mirasının saptanması son derece önemlidir. “Tehdit altındaki miras” tanımlaması, hâlâ varlığını sürdüren ancak karşılaştığı çeşitli sorunlar nedeniyle yakın dönemde harap olması ya da yıkılması söz konusu olan kültür varlıklarını anlatmaktadır. Tescilli ya da tescilsiz kültür varlığı niteliği taşıyan her türlü yapı, yapılı çevre ya da kültürel peyzaj alanları, tehdit açısından incelenmeli ve bu durumda olan kültür varlıkları saptanmalıdır. Kültürel Mirasın Korunması ve Geliştirilmesi Komitesi’nin gerçekleştirdiği bu projeyle, Oda şubelerinin kendi sorumluluk alanlarında tehlikedeki kültür varlıklarını saptayarak komiteye iletmeleri beklenmektedir. Projenin amacı, gerekli önemin gösterilmesini bekleyen kültür varlıklarını ve sit alanlarını tanımlamak, gelecek kuşaklara aktarılmaları için gerekli önlemlerin ivedilikle alınmasını sağlamaktır. Diğer bir amaç da ülke genelinden gelecek raporların değerlendirilerek, orta erimde Oda’nın koruma politikalarını geliştirmeye yönelik bir açılım sağlamaktır. Nitekim ICOMOS’un (Uluslararası Anıtlar ve Sitler Konseyi) dünya ölçeğinde düzenli aralıklarla gerçekleştirdiği benzer bir proje ile dünyada risk altındaki farklı kültür varlığı türleri saptanmakta ve bunların korunması için özelleşmiş koruma tüzükleri geliştirilmektedir. ICOMOS’un bu raporlamaları özellikle kırsal ve endüstriyel mirasın tüm dünyada büyük bir tehdit altında olduğunu göstermiştir.

Mimarlık dergisi Yayın Kurulu da söz konusu projeye katkıda bulunmak adına derginin her sayısında “Türkiye Tehdit Altındaki Kültür Mirası” başlığı altında bir sayfa ayırmaya karar vermiştir. Gerek şubelerden ya da Kültürel Miras Komitesi’nden gerekse doğrudan mimarlardan gelecek, pek çok koruma sorunları yaşayan ve korunup yaşatılması için kamuoyu duyarlılığı oluşturulması gereken kültür varlıkları bu bölümde tanıtılacaktır. Özellikle tescil edilmeyerek göz ardı edilen kırsal, endüstriyel yapılar ve kimi zaman tescilliyken tescilden düşürülen Cumhuriyet dönemi kamu yapıları, modern mimarlık ürünü yapılar gibi örneklerin bu sayfada sunulmasıyla, mimarlık camiasında kırılgan mimarlık mirasına yönelik farkındalığın güçlendirilmesi de hedeflenmektedir.

Tüm meslektaşlarımızın, yörelerinde yakın dönemde yok olma riski içeren kültür varlıklarını belirleyerek kısa bir tanıtım yazısı ve fotoğraflarıyla birlikte dergimize info@mo.org.tr adresi üzerinden iletmesini rica ediyoruz. Mimarların göstereceği bu çaba, Odamızın kültür varlıklarının korunmasındaki mücadelesini güçlendirecektir.

İletişim için:

Sibel Baş / Tehdit Altındaki Kültür Mirası Projesi Sekreteri

Adres               : TMMOB Mimarlar Odası Genel Merkezi

Konur Sokak No: 4 / 2 Kızılay / Ankara

Tel                   : 0 312 417 37 27     

Faks                : 0 312 418 03 61

E-Posta            : info@mo.org.tr