Mimarlık ve Eğitim Kurultayları’nın altıncısında, üç gün boyunca yoğun katılımla gerçekleşen 13 farklı oturumunda, kurultay çerçevesinde oluşturulan çalışma gruplarının kendi çalışma aksları doğrultusunda hazırladıkları raporlar katılımcılarla paylaşıldı, meslek ortamı ve mimarlık eğitimi sorgulandı, ulusal ve uluslararası sorunlar tespit edilerek derinlemesine tartışıldı ve çözümler üretilmeye çalışıldı.

Açış konuşmalarının ardından Mimarlar Odası Genel Sekreteri Necip Mutlu, “Dünyada ve Türkiye'de Mimarlık Meslek Ortamı” başlıklı sunuşunda, üye sayıları, illere göre aktif üye dağılımı, büro sayıları ve üretilen proje sayıları, üniversitelerden mezun olanların Odaya kayıtları ve öğrenci üyelerin sayıları gibi analizleri grafiklerle aktardı. Ülkede son 10 yılda açılan mimarlık fakülteleri ve öğrenci kontenjanlarındaki değişimlere dikkat çeken Mutlu, ayrıca mimarın yetkin olması, uzmanlık, mesleğe kabul kurulu, e-eğitimler, UIA çalışmaları ile ACE, EFAP, UMAR gibi mimarlık birlikleri ile olan ortak çalışmalara değindi.

“Kanun Hükmünde Kararnameler (KHK) Sürecinde Yapılanmalar” başlığını taşıyan 1. oturumda 648 sayılı KHK’nin meslek ortamını etkileyen yönleri ve bu doğrultuda Hükümet tarafından hızla gerçekleştirilen düzenlemelerin meslek ortamına getireceği olumsuzluklar ortaya kondu. Çıkarıln KHK’ler ile üniversitelerin bilirkişi atama ve koruma kurullarına temsilci gönderme haklarının yok edilmesi ve meslek Odalarının da üyelerinin sicil tutma yetkilerinin ellerinden alınmasının meydana getireceği olumsuzlukların yanı sıra, KHK’nin etkilerinin mimarlık, planlama, kültür ve tabiat varlıklarını koruma, kentsel dönüşüm, imar ve yapı denetimi alanında yaratacağı etkiler de dile getirildi. “Mimarlık ve Eğitiminde Uluslararası Bakışlar” başlığı ile gerçekleşen 2. oturumda; İngiltere'den Mimar Kayıt Kurulu Yeterlilikler Bölümü (ARB) Başkanı Emma Mathews İngiltere özelinde ve bazı Avrupa ülkelerinde mimarlık mesleğine kabul sürecinin nasıl gerçekleştirildiğini anlattı. Mathews ayırma, bütünleştirme, alternatif düzenleme ve karma düzenleme olarak dört farklı modelin Avrupa ülkelerinde uygulandığından bahsetti. Avusturya'dan Avrupa Mimarlık Eğitimi Birliği (EAAE) Başkan Yardımcısı Urs Hirschberg, Avrupa'daki mimarlık eğitimini ve birliğin çalışmalarını aktardı. Avrupa’da mimarlık eğitiminin çeşitlilik gösterdiğine değinen Hirschberg, bu çeşitliliğin önemli olduğunu vurguladı. “Mesleğe Kabul Kurulu” başlığı ile gerçekleşen 3. oturumda Mesleğe Kayıt ve Kabul Kurulu’nun oluşturulabilmesi doğrultusunda hazırlanan öneri sunuldu. Üniversite ve öğrenci sayısındaki artışın gerekliliği olarak Mesleğe Kabul Kurulu’nun oluşturulmasının ve ivedilikle uygulamaya geçirilmesinin önemli gerekçeleri üzerinde tartışmalar yoğunlaştı. “Sürekli Mesleki Gelişim Merkezi” başlıklı 4. oturumda, Sürekli Mesleki Gelişim Merkezi’nin (SMGM) kurulduğu tarihten günümüze kadar gerçekleştirdiği çalışmalar aktarıldı. Yapılan etkinlikler, eğitim ve yayınlar değerlendirildi.

“Mimarlık Lisans ve Lisansüstü Eğitimi” Çalışma Grubu, dört farklı konu üzerinde hazırladıkları raporları 5. ve 6. oturumda sundular. “Türkiye Yükseköğretim Yeterlilikler Çerçevesi (TYYÇ) Kapsamında Mimarlık Eğitimine Genel Bir Bakış”başlıklı sunumda,ülkemizdeki mimarlık eğitimine genel bir bakışın yanı sıra Avrupa Kredi Transfer Sistemi (AKTS) içinde, ders içerikleri ve krediler belirlenirken, lisans eğitim programlarının hazırlanmasında farklı okulların farklı sistemleri tablo ve grafiklerle aktarıldı. “Mimarlık Eğitimi ve Paydaşları” başlıklı sunum ile de akademisyen, serbest mimar ve Oda temsilcilerinin katılımıyla gerçekleştirilen çalıştayda elde edilen bilgiler paylaşıldı. “Mimarlık Bölümlerinin Açılması ve Sürdürül­mesinde Aranması Gereken Asgari Koşullar” başlığı ile hazırlanan sunumda da,yeni açılan bölümlerin nitelik ve nicelik olarak nasıl olması gerektiği tablolar ve formüllerle aktarıldı. Ülkemizde mimarlık bölümlerinin hızla açılmasında ve öğrenci kontenjanlarının artırılmasında hiçbir ön koşulun olmamasının yaratacağı sorunlar üzerinde duruldu. “Mimarlık Bölümlerinin İçinde Yer Aldığı İdari Yapılanmalar” başlıklı sunumla, Türkiye ve dünyadaki mimarlık bölümlerinin bağlı bulundukları fakültelerin çeşitleri ve yapılanmaları konusunda kapsamlı bilgi aktarıldı. Mimarlık bölümlerinin diğer bölümlerden bağımsız olmasının daha sağlıklı olacağı belirtildi. Kurultay sonrasında asgari koşullar ve idari yapılanma konusundaki çalışmaların YÖK’e iletilmesi gerekliliği vurgulandı.

“Mimarlık Akreditasyon Kurulu” başlıklı 7. oturumda MİAK'ın resmî tanınırlığının, yasal zemininin ve finansal kaynaklarının bilgisinin ardından, kalite değerlendirme etkinlikleri süren ve tamamlanan üniversitelerden bahsedildi. Akreditasyon aşamasında yaşanan süreçler aktarıldı. 8. Oturum “Mimarlık Eğitiminde Staj” başlığı ile gerçekleşti. Çalışma grubu eğitim sürecinde yapılan stajları, mimarlık büroları ve mimarlık öğrencileri ile yaptıkları anket sonuçları üzerinden değerlendirdi ve mimarlık bürolarının stajların yapılması ve değerlendirilmesi konularındaki görüşlerini ve önerilerini ortaya koydu. Çalışma grubu ayrıca, uluslararası mimarlık ortamında (İngiltere, Almanya, İtalya ve Fransa) stajların nasıl yürütüldüğü konusunda bilgi verdi. Adı geçen ülkelerde 2001 yılından günümüze gerçekleşen değişimlere de dikkat çeken çalışma grubu, Bologna sürecinde yaşanan bu gelişmelerin doğal bir süreç olduğuna da değindi.

Kurultayın 9. oturumunda “Öğrenci Forumu” yapıldı. Öğrenciler, öğrenci çalışmaları ve öğrenci örgütlülüğündeki gelişmeleri aktardılar. Ayrıca, kurultayda tartışılan staj, mesleğe kabul konularında da görüşlerini bildirdiler. Öğrencilerin mimarlık eğitimi ve meslek ortamı hakkındaki görüşlerini tartıştıkları forum, öğrencilerin yoğun katılımı ile gerçekleşti.

Kurultayın 10. oturumu, “Mimarlıkta Güncel Eğilimler” Çalışma Grubu tarafından hazırlanan “Çevre Kavramları Üzerinden Mimarlıkta Güncel Eğilimleri Tartışmak” başlıklı sunum ile gerçekleştirildi. Mimarlar, mimarlık öğrencileri ve mimarlık sektör temsilcileri ile yapılan anketin sonuçları grafiklerle aktarıldı. Sürdürülebilir olma, yeşil çevre, ekolojik yaklaşım, çevre dostu olma, sağlıklı yaşam ve çevre kavramlarının mimarlar ve yapı kullanıcıları tarafından çağrıştırdığı anlamlara değinilen sunumda ayrıca, kavram çeşitlenmesinin disiplinlerarası ortamdan kaynaklandığına da vurgu yapıldı.

“Kamuda ve Özel Sektörde Mimarlık Hizmetleri” başlığı ile gerçekleşen 11. oturumda çalışma grubu yapılan çalıştayların sonuçlarını aktardı. Yapılan anketler sonucunda, çalışanların iş güvenliği, hukuk, sendikal yapılaşma, sınıf bilinci ve örgütlenme gibi konularda daha az bilgi sahibi olduğu, ortaya çıkan önemli konu başlıklarıydı. Değerlendirmeler kısmında ise, mimarlık çalışma alanına güncel bakış açıları kazandırılması gerektiğinin altı çizildi.

Kurultay değerlendirmelerinin yapıldığı 12. oturumda, oturum katılımcıları ilk kurultaydan günümüze yapılan çalışmaları, elde edilen kazanımları ve birikimleri aktardılar. SMGM, Mimarlık ve Akreditasyon Kurulu (MİAK) gibi oluşumların kurultay süreçlerinde başarı ile oluşturulduğunu ve çalışmalarına devam ettiğini, çalışmalarına devam eden Mesleğe Kabul Kayıt Kurulu ve Staj Komisyonu gibi yapılanmaların da yine aynı başarılı çalışmalarla kurultaylar sürecinde tamamlanabileceğini belirttiler. Ayrıca katılımcılar, kurultayların uygulamalar ve eğitim sürecinde karşılaşılan sorunlara çözüm önerileri geliştirip karar almakta etkili olduğuna ve mimarlık meslek alanında tüm aktörlerin buluşma platformu olarak kurultayların önemine değindiler. Forum olarak düzenlenen 13. oturumda, salondaki katılımcıların kurultay sürecinde tartışılan ve konuşulan konularla ilgili görüşleri alındı. Sonuç bildirisinde yer almasını istedikleri hususlar ve yaptıkları öneriler dinlenerek kurultaya son verildi.

DEĞERLENDİRME

Bu tür çalışmalar her zaman, sürece katılan veya katılmayan herkes tarafından çeşitli yönleri ile eleştirilmektedir. Bu kurultayın forum ve değerlendirme oturumunda da, hem bu kurultayda hem de daha önceki kurultaylarda elde edilen kazanımlar dile getirilmiştir. Mimarlık meslek alanında tüm aktörlerin buluşma platformu olan kurultayların önemi yadsınamaz. 2001 yılından bu yana gerçekleştirilen mimarlık ve eğitim kurultayları meslek örgütünü, serbest çalışanlarını ve eğitim kurumlarını yani mesleğin tüm aktörlerini ortak bir platformda biraraya getiren önemli bir paylaşım alanıdır. Kurultaylar yarattığı tartışma platformu ile meslek ortamına ve meslek eğitimine son derece olumlu katkılar sağlamıştır. Meslek ortamı ve mimarlık eğitimi ile ilgili ulusal ve uluslararası gelişmelerin farklı boyutlarıyla ele alındığı kurultay süreçlerinde elde edilen bilgiler, ortaya çıkan somut çalışmalar kolektif çalışmaların ürünüdür ve çalışmaların hepsi de konu ile ilgili tüm aktörlerin katılımı ile elde edilmiştir. Üniversite ile meslek örgütünün birlikte hareket etmesini kurultay ortamları sağlamıştır. Ayrıca, kurultaylarda elde edilen kazanımlar mimarlık gündemine de taşınmıştır. Kurultay ortamlarında tartışılan konular toplumda, öğrencilerde, meslek üyelerinde fardındalık yaratmıştır. Paydaşların birbirleriyle tartışma kültürünün yanı sıra birlikte sorun çözdükleri ortamlar gelişmiştir. Bunlar kurultayların olumlu olarak ortaya çıkan noktalarıdır.

2001 yılından bu yana yapılan altı kurultay değerlendirildiğinde, bildiri sunumları ile gerçekleştirilen ilk kurultay dışında, diğer beş kurultayda çalışma gruplarının oluşturduğu raporlar ve çalışmalar kurultay ortamına taşınmış ve tartışılmıştır. Zaman zaman eleştirilen bu yöntem için yeni arayışlara gidilmesi ve bu konuda yeni önerilerin değerlendirilmesinin gerekliliği önemli bir konudur.

Ülkemizde mimarlık bölümlerinin hızla açılmasının ve öğrenci kontenjanlarının artırılmasının getirdiği sorunlar ve meslek ortamı üzerinde yaratacağı etkiler endişe edilecek boyuttadır. Bu doğrultuda öğrencilerin yeterli eğitimi alamaması en önemli sorunlardan biridir. Bu sorunlar hem lisans ve lisansüstü çalışma grubunun yaptığı çalışmalarda ortaya çıkmıştır hem de öğrenci forumunda öğrenciler tarafından dile getirilmiştir. Bu konular yine de sorunu ilgilendiren tüm aktörlerin katılımı ile paylaşılamamaktadır. Kurultay çalışmaları ile ilgili olarak olumsuz olarak görülen bu iki noktanın, bir sonraki kurultay çalışmalarında dikkate alınması gerekmektedir.

Kurultay ortamında tartışılan konuların ivedilikle mesleğin tüm ortamlarına taşınması ve yaşama geçirilmesi için meslekle ilgili tüm aktörlerin aynı duyarlılıkta konuya yaklaşması ve bu konuların daha üst mercilere iletilmesi çabalarının arttırılarak sürdürülmesi dileğiyle bir kurultay daha sonuçlanmıştır.

* Kurultay notlarını paylaşan Naciye Çıracı’ya teşekkürlerimle.