Tonguç Akış

Doç. Dr., İYTE Mimarlık Bölümü

25. yılını kutlayan Uluslararası Akdeniz Mimarlar Birliği’nin (Union of Mediterranean Architects - UMAR) Genel Kurulu bu sene Roma’da 3-4 Temmuz 2019 tarihlerinde yapıldı. 1994’de Atina’da kuruluş deklarasyonu imzalanan örgütün şimdiki yönetim kurulu 2018 Mayıs ayında, Wassim Naghi (Lübnan) başkan, İman O. Gawad (Mısır) sekreter, Juana Canet Rosselló (İspanya) başkan yardımcısı, Lilia Cannarella (İtalya) sayman, Natalina da Costa (Fransa) üye olarak belirlenmişti. Toplantıya ev sahipliğini İtalya Mimarlar, Plancılar, Peyzaj Mimarları ve Koruma Uzmanları Odası (Consiglio Nazionale degli Architetti, Pianificatori, Paesaggisti e Conservatori - CNAPPC) üstlendi. Neptün Çeşmesi’ne doğrudan bakan balkonuyla Oda, Mısır Dikilitaşı ve Dört Nehir Çeşmesi barındıran Navona Meydanı’nın uzun kenarında yer almakta.

Bilindiği üzere Akdeniz havzasındaki ve komşu yakalarda mimarların ortak ilgi alanlarındaki çalışmaların birlikteliğini güçlendirmek amacıyla kurulan UMAR, 15 Temmuz 1994’de Rabat (Fas) Deklarasyonu ve 1 Ocak 1994’de yapılan Girit toplantısındaki çabalarla temellerini attı. Arnavutluk, Cezayir, Kıbrıs, Yunanistan, Fas, Filistin, İspanya, Tunus ve Türkiye kurucu ülkeler olarak katkı sağladı. UMAR 2004 yılında belirlediği 13 maddelik ilkeler doğrultusunda çalışmalarına devam etmekte. UMAR’ın ilkelerini kısaca saymak gerekirse, şu ana başlıkları belirtebiliriz: Akdenizlilik kavramını destekleyici çalışmalarda bulunma ve örgütlenme; mesleki ve akademik alanda dayanışma; mimarlığın toplumsal gücünün artırılması; uygulamada mesleki etik ve bağımsızlık; mimarlık hizmet ve ürünlerinin kalitesinin arttırılması; kültürel mirasın, yapılı ve doğal çevrenin korunması; mimarlık alanındaki din, ırk ve cinsiyet ayrımcılığına karşı mücadele ve dayanışmanın artırılması; sosyal, kültürel ve teknik anlamda işbirlikleri ve dayanışmanın kurulması; mesleki alanda bilimsel araştırmaların kurgulanması, gerçekleştirilmesi ve desteklenmesi; diğer mesleki örgütler ile ilişkilerin geliştirilmesi.

25. yıl nedeniyle Genel Kurul’un önemli misafirleri Thomas Vonier (UIA Başkanı, ABD), Lorenz Braker (UIA 1. Bölge Başkanı, Yunanistan), Nikos Fintikakis (UIA 2. Bölge Başkanı, İşviçre) oldu. Beyrut’taki kalıcı sekreterlik ofisinin kullanımın artırılması, UMAR arşiv ve veritabanının kurulması, internet sitesi ve sosyal medyanın daha aktif kullanılması, daha kapsayıcı bir örgüt olma yolundaki çalışmaları aktaran Wassim Naghi, dönem boyunca göç ve kentler, kadın mimarlar, modern mimari miras, mimari uygulamaların evrimi, genç mimarlar ve eğitim konularında yapılanları aktardı. Akdeniz havzasında gerçekleşen uluslararası mimari yarışmalar, yaz okulları ve toplantıların içeriğiyle ilgili bilgiler de verildi. UMAR Saymanı da bütçenin onaylanması konusunda oluşturulan raporu sundu. UIA yönetimindeki saymanlık görevinden taze istifa eden Fabian Llisterri’nin “UMAR’ı Yeniden Düşünmek” başlıklı sunuşu, örgütün gelecek perspektifini kurgulaması için kapsamlı bir sunuş oldu.

Toplantıya Maltalı meslektaşlar damgasını vurdu. Özellikle sonuç deklarasyonunda da yer alan ülkeler arası örgütlerin dayanışmasına vurgu yaparak söz alan Malta Temsilcisi Anthony Fenech Vella, ülkelerinde yapılan yeni yasal düzenleme konusunda Kamra Tal-Periti (Malta Mimar ve İnşaat Mühendisleri Odası) olarak yaptıkları çalışmaları aktardı. Ülkelerinde şantiye alanındaki yeni düzenlemenin meslek alanındaki uygulamalara kısıtlılık getirdiği yönündeki kabul gören görüşlerine destek istediler. UMAR hazirununda kısa sürede oluşan bu uluslararası mesleki dayanışmayı, Malta kamuoyunu ve karar alıcıları ikna çabalarında ve ileride yürütülecekleri bir dizi etkinliklerde kullanacaklarını belirttiler. Bir diğer gelişme ise, kurucu ülkelerden biri de olan Yunanistan’ın ekonomik kriz dolayısıyla oluşan aidat borçlarının karara bağlanması oldu. Bu konuda yönetime Genel Kurul olarak tam destek verilerek aidatların yeniden düzenlenmesi ifade edildi. Bunların yanında, Türkiye temsilcileri, kurgulanacak ve gerçekleştirilecek yaz okullarında, ülkeleri temsil eden mesleki örgütler ile iletişime geçilmesini ve bunun doğabilecek sorunları aşma konusunda önemli olacağını aktardı.

Genel Kurul’un iki üye ülke temsilcisi (Fas ve Filistin) bulunmamasına rağmen başarıyla tamamlanmasının ardından, ertesi gün akademik bir oturum gerçekleştirildi. Ana başlık “Akdeniz Kentlerinin Mimarlığı” idi. CNAPPC Başkanı Giuseppe Cappochin açılış konuşmasında UMAR’ın önemine ve potansiyeline dikkat çekti. Livio Sacchi’nin (CNAPPC) oturum başkanlığında, Attillo Petruccioli (Roma La Sapienza Üniversitesi, ICOMOS ve UNESCO Uzmanı) İslami Akdeniz kentsel dokusunun yorumlaması ve değişimi konusundaki sunuşunu yaptı. Ardından, Caterina Carocci (Katanya Üniversitesi) “Santorini Pyrgos Kalesi’ndeki Terkedilmiş Yoğunluk” adlı sunuşunu gerçekleştirdi. Wassim Naghi (UMAR Başkanı) “Tripoli: Akdeniz’de Yüzyıllık Kentsel ve Mimari Dönüşüm” başlıklı sunumunu yaptı. Stella Evangelidou (Kıbrıs Rum Kesimi Mimarlık Birliği Temsilcisi) ise, modern mimarlık ve Akdeniz üzerine bir sunum gerçekleştirdi.

UMAR Genel Kurulu’nu ve ardından gerçekleşen akademik toplantıyı KKTC’den Türker Aktaç ve daha önce UMAR yönetimde görev almış Necip Mutlu da izledi. Akşam yapılan rehberli gezi yürüyüşünün ana konusu Tiber Nehri kıyısındaki Richard Meier’in tasarladığı Ara Pacis Müzesi oldu. Yapının tarihî eseri içine alma yaklaşımı konusundaki tartışmalar, bir kez daha hatırlandı. Tüm bunların sonunda, “Gümüş Jübile” olarak da adlandırılan 25. yıl kutlaması yapıldı. Daha önce UMAR’ın ortaya çıkmasında ve sürmesinde yol alan tüm dostlara teşekkür edildi. Yöneticilik yapanlar ve katkıda bulunan herkes teker teker anıldı.

19-20 Eylül 2019 tarihlerinde UMAR Yönetim Toplantısı Akdenizlilik değerlerini de taşıyan İzmir’de yapılacak. Bu toplantıda, eminiz ki yine mesleki dayanışma, mesleğin toplumsal sorumlulukları ve Akdenizlilik kapsamında halkın ve meslektaşların birlikte hareket edebilme konularında şeffaf ve kamuoyuna açık bir biçimde sunulabilen uluslararası ve bölgesel kararlar alınacak ve Akdeniz havzasındaki örgütlülüğün güçlenmesiyle oluşacak yeni mesleki ve akademik işbirlikleri konuşulacak ve kurulacak. Örgütsel yapılanmasını giderek kurumsallaştıran ve üst çatı örgütümüz olan UIA ile ilişkilerini sağlamlaştırmayı da hedefleyen UMAR’da resmî temsilci olan Odamız ve Uluslararası İlişkiler Komitesi, mevcut yönetim olarak bağların güçlenmesi için kendi siyasi ve mesleki gündemlerimizi de aktaracağımız bir platform olarak değerlendirilmesini, çalışma gruplarında etkin biçimde yer almayı ve örgütsel dayanışmayı önemsemektedir. UMAR’ın doğum gününü İzmir’de de yeniden kutlamak dileğiyle.