Kobanê, 21. yüzyıl dünyası için sanki hem bir haberci, hem de umudun simgesi. Haber verdiği dünya, acımasız bir kan dökücülüğün giderek normalleştiği, haklı veya haksız nedenlerle birikmiş acılaşmaların, inanılmaz ve karşı konulması çok güç bir şiddet sarmalının, Ortadoğu’dan ve metropollerden doğru, küreselleşmekte olmasının kaygılarını yansıtıyor. Ama verdiği umut, buna karşı durabileceği ve dünyanın yeniden ve daha güzel bir biçimde inşa edebilmesiyle ilgili. Bu nedenle Kobanê, hepimizin dikkatini hak ediyor ve hepimizin emek katkısını bekliyor. Kobanê’ye katkıda bulanabilirsek, insanlığın kabustan kurtulmasına da katkıda bulunabileceğiz.

Bu küçük denemenin ilk taslağı, bu bakış açısıyla ve taze umuduyla, Kobanê’nin İslam Devleti’nin elinden kurtulmasından iki gün sonra tamamlanmıştı. Sonra üzerinde çalışmalar devam etti ve hâlâ geliştirilmeye ihtiyacı var…

BAZI GEREKÇELER

Bu dayanışma önerisi hem Türkiye’de başta Kürtler olmak üzere tüm halklar arasında bağlanmayı ve kardeşliği pekiştirecek hem de uluslararası ortamda, kıyıcılığa ve şiddete karşı duran ve bunun için büyük fedakârlıklarda bulunan bir halkın gerçekleştirmiş olduğu direnişi, kutlamak / teşekkür etmek anlamına gelecektir.

Kentin büyük bir yıkıma uğramış ve eski dokusunu tamamen / kısmen kaybetmiş olması, felaketi tersine çevirmek ve bunu daha iyi bir yaşam çevresinin elde edilebilmesi için fırsat yaratabilmek, yapılacak planlama bakımından avantaj sağlayacaktır. Kente, hem yenilikçi bir tutumla yaklaşmak mümkün olurken hem de kentin ve Rojava’nın mevcut yönetiminin zaten reformcu ve yenilikçi olan yaklaşımının uygulama alanı olacak, hızla yeni bir kent ve yeni bir yaşam çevresinin elde edilebilmesi için uygun politik ortam sağlamış olacaktır.

Uluslararası dayanışmayı, bugüne kadar olduğu gibi, daha çok askerlik / silahlı güçlere katılma ve şiddete dayalı yollarda göstermek yerine, barışçı ve yapıcı bir projede, Türkler, Kürtler ve Arapların birlikte çalışmasıyla, etnik / ulusal / dil / kültür ve benzeri diğer farkları aşan bir beraberlik örneği yaratmış olacaktır.

ÖNERİ

Kobanê’de hızla girişilmesi gereken, kentin yeniden yaşanabilir / üretebilir bir yer olmasını sağlayacak planlamanın ve uygulamaların yapılabilmesi için, gerekli çalışmaların örgütlenmesi ve çalışacak / mevcut çalışmalara katkı sağlayacak tasarımcı, plancı, mimar, mühendis, peyzaj mimarı, perma kültürcü ve benzeri teknik bir grubunun oluşturulması, bu teknik grubun, tıp, sosyal bilimler, iletişim, hukuk, kamu yönetimi ve benzeri alanlarda birikimleri olan diğer meslek gruplarıyla ilişkilenmesi, geniş bir planlama / öngörü ve çalışma yapabilecek bir geniş ekip olarak, Kobanê toplumuna / yerel çalışmaları yapmakta olanlara, gereken desteğin hızla sağlanmasıdır.

ÖNERİNİN GERÇEKLEŞMESİ BEKLENEN ORTAMIN NESNEL DURUMUYLA İLGİLİ NOTLAR VE BAZI (ÇOK ERKEN VE GERÇEK BİLGİLERE ULAŞTIKÇA YENİLENMESİ / DÜZELTİLMESİ GEREKEN) GÖRÜŞLER

Kobanê hem çok yoğun bir savaştan çıktığı ve büyük bir yıkıma uğradığı, hem Türkiye’de yaşayan insanları, mültecileri çok yakından ilgilendirdiği hem de Türkiye’nin hemen sınırında / çok yakınında olduğu, savaş toplumun büyük bir bölümünü doğrudan etkilemiş / hatta içine çekmiş olduğu için, Türkiye’de yaşayanların ve meslek kişilerinin ilgi alanında sayılmalıdır.

Kobanê’nin ne savaş öncesi, ne de savaş sonrası durumuyla ilgili güvenilir demografik veriler ve istatistiksel veriler olmaksızın, sağlıklı bir öneri oluşturmanın güçlükleri açıktır. Ancak hemen başlangıçta bilinenlerin / bilinebileceklerin sıralanması bile, durumun az bilgi çerçevesinde çok hızlı davranmayı sağlayacak bir strateji gerektirecek nitelikte olduğunu göstermektedir.

Kentin uğradığı yıkım ve savunulmasındaki olağanüstülük, bütün bu direnişlerin sonunda kentin yeniden yaşanabilecek bir yer haline getirilebileceğine olan inancı güçlendirmektedir.

Kobanê için yapılacak planlamanın hem zaman hem yer / coğrafi veriler ve ekoloji hem de planlamanın yönetimi ve uygulanması / politikaları açısından, “kendisine özgü” ve yenilikler gerektiren / yeni buluşlarla beslenerek ilerleyebilecek niteliklerde olması gerektiği, kolayca anlaşılabilir.

Planlamayla veya belirli bir öngörüler sistematiğiyle (veya stratejisiyle) planların ve uygulamaların, birbirine çok yakın zaman dilimlerinde ve ardışık bir biçimde düşünülmesi gerekecektir. Öyle ki Kobanê için planlamanın, bir anlamda, uygulama içinde planlama (ya da planlarken uygulamak / uygularken planlamak) biçiminde tanımlanabilecek yaklaşımla ele alınması gerekebilecektir. Zaman kısıtı ve aciliyet, Kobanê planlaması için başka türlü bir zaman stratejisi düşünülmesi gerektirebilecektir.

Bilinebileceklerin bilinmesi, ya da bazı varsayımlarla genel çerçevenin bazı özelliklerinin sıralanması, belki “mevcut durum bilgileri derleme çalışması”nın başlangıcını oluşturabilir düşüncesiyle, aşağıya bazı başlıklar not edilmiştir. Kobanê’nin sınıra çok yakın olması, iklimin / bitki örtüsünün aynı olması, toplumsal-etnik ve kültürel yapının çok benzeşmesi nedeniyle, çalışma Türkiye’de, yaklaşık Kobanê büyüklüğündeki yerleşimlerin yapıları ve sorunları üzerinden başlatılabilir.

Nüfus Bilgileri (Veya Bilimsel Olmayan Tahmini Belirlenimler)

Kentin ve çevresindeki kırsal alanın çok yakın zamanda en azından 200.000 veya daha fazla sayıda bir göç vermiş olduğu bilindiğinden, göçün (en azından bir bölümünün) aşamalı olarak geriş dönmesinin beklendiğinin düşünülebilir.

Kobanê’nin 4 yıl önceki nüfusu yaklaşık 34.000 kişidir ve savaş sırasında güvenli olduğu dönemlerde yaklaşık olarak 120.000 kişiye ulaşmış, savaş sırasında 10 kişiye kadar azalmıştır. TMMOB Diyarbakır İl Koordinasyon Kurulu 2015 yılında yayımlamış olduğu “Kobani Ön İnceleme Raporu”nda kent ve çevresinde 360 küsur köy bulunduğunu belirtiyor.

Planlanacak kentin, hinterlandı ile birlikte, önceleri 200.000 civarında, ancak giderek büyüyebilecek, olası bölgesel merkez (tarım ağırlıklı ve bölgesel yönetim işlevi olan) bir kent gibi düşünülmesi gerekeceği, kabaca dikkate alınacak parametreler olarak değerlendirilebilir.

Ekonomik-Toplumsal Bilgiler / Düşünceler

Bu konuda aşağıdaki düşünceler (veya bazı durumlarda varsayımlar) dikkate alınabilir:

• Savaş nedeniyle kentin bütün üretim kapasitesinin yok edilmiş olduğunun düşünülebileceği ve eski üretim türlerine, eski yöntemlerle devam etmesinin yanı sıra, yeni (gelişmeyi / toplumun geçimini sağlayabilecek / hızlandırabilecek) faaliyetlerin / yeni (ve uygun) teknolojilerin tasarlanması gerekeceği,
• Gerek kentte kalmış ve savaşa katılmış ailelerin, gerek geriye-göçle kente gelecek nüfusun, büyük bir yoksulluk içinde olacağı, yoksulluğun hem çok derin ve somut, hem de çok sınırlayıcı bir etkisinin olacağı,
• Bununla birlikte, gelir dağılımı bakımından oldukça eşitlikçi bir durumun sözkonusu olacağı (yani yerel toplumun bir bölümünün bile sermaye birikimi olmayacağı, belki sadece mülk sahibi bir grubun olabileceği),
• Ekonomik bir gelişmeyi sağlayabilecek ilk kaynakların, ya bu yoksul (ve belki az eğitimli, ancak yerel bir bilgiye sahip) nüfusun iyi örgütlenmesiyle oluşacak kooperatif / kolektif üretim süreçlerinin tasarlanabileceği ve / veya uluslararası kurumlardan sağlanacak yardım / sermaye yardımları olabileceği.

Kentin ekonomik yaşamını kurabilmek ve sürdürebilmek için (en azından ilk aşamalarda) en ciddi sorunlarının aşağıda listelenen konularda yoğunlaşması beklenebilir:

• Kentin, geri gelen göç nedeniyle hızla artacak olan nüfusunu besleyebilmek / barındırabilmek ve onların sağ kalmasını sağlayabilmek,
• İşsizlik / istihdam sorununu, kentin kendi yaşamını sağlayacak faaliyetleri iyi organize ederek ve bu yaşamsal faaliyetler için gereken işgücünün akışkan / dinamik bir biçimde seferber ederek yönetilmek,
• İstihdamda ve gündelik yaşamda, kadın-erkek, genç-yaşlı ve benzeri ayrımcılıkların olmadığı bir anlayışın (istihdamın “evine ekmek götürecek” aile babaları / erkekler önceliğinde / tekelinde olmadığı bir anlayışın) yerleşmesinin sağlamak,
• Kentin, en azından başlangıçta, belki kentin gündelik yaşamı için gerekli olan üretim ve hizmetleri ve çevresindeki tarımsal alanın ürünlerinin işlemek ve tarım yapma / sulama teknolojisinde gerekli ekipmanın üretiminde kullanılacak “yerel teknolojileri” ve yapma biçimlerini önemsemek (Kobani’yi Yeniden İnşa Platformu’nun raporunda temel tarımsal ürünlerin olan buğday, arpa ve mercimek olduğu belirtiliyor),
• Eğitim sistemlerinde klasik okullar yerine, ekonominin bu niteliğine uygun / onunla bütünleşen bilgiler ve davranışlar sağlayacak, yaparak öğrenmeyi ve yerel nüfusun daha çok kendi kendinin öğretmeni olmasını örgütleyebilecek eğitim sistemlerinin geliştirmesini tasarlamak,
• Sağlık sorunlarında, ekolojik yıkımı da dikkate alan ve belki başlangıçta yine kente dışarıdan gelebilecek gönüllü sağlıkçılarla, ancak giderek kendi sağlığını daha yerel (ve bilimsel) yöntemlerle denetleyerek geliştirebilecek (öncelikle toplum sağlığı) düzenekleri düşünmek.

Ayrıca özel bir dikkatle / öncelikle ele alınması gereken konular ise şu şekilde sıralanabilir:

• Savaş sonrası (savaş yaralıları ve psikolojik sorunlar için) rehabilitasyon ve travmayla baş edebilecek birimler,
• Kadın / çocuk sağlığı ve üreme sağlığı,
• Toplum hekimliğinin gerektirdiği koruyucu tıp önlemleri ve “yaz sıcaklarında gerekli sterilizasyon çalışmalarının yapılması”(1)

Ulaşım (ve depolama, konaklama ve benzeri) sektörü gerekleri bakımından, Kobanê’yi bir bölgesel tarımsal-yönetimsel merkez olarak düşünecek olursak, kenti, yakın çevresindeki diğer yerleşimlerle (çevredeki 360 köy diğer Rojova / Suriye yerleşimleri ve Türkiye tarafında ilişkili yakın yerleşimler) ve tarımsal alanlarla birlikte düşünmek ve tasarlamak gerekecektir. Kobanê, hem gündelik ihtiyaçlar, ticaret (tarımsal girdilerin temini / pazarlama / stoklar ve benzeri) hem de yönetim merkezi olmanın gerektirdiği ulaşım ihtiyaçları ile karşılaşacaktır. Ayrıca, Türkiye’ye giriş-çıkış kapısı olarak da işlev görecektir.

Ekolojik Bilgiler / Düşünceler

Planlamada, ekolojik sorunların önemle ele alınması gerekecektir. Bu nedenle yapılacak planlama çalışmaları şu konuları dikkate almalıdır:

• Savaşın, hem kentin hem de yakın çevresinin bütün tarımsal / doğal alanlarında büyük bir kirlenme ve yüzey şekillerinde büyük tahribat yaratmış olabileceğinin göze alınması gerekeceği,
• Kentin enerji ihtiyacının karşılanmasında, yerel kaynakların ve kirletici olmayan kaynakların kullanılmasına öncelik verilmesi, savaşın yıkıma uğrattığı kent bölümlerindeki enkazın (emek gerektiren yoğun bir çalışmayla) inşaat malzemesi olarak yararlanılabilecek bölümlerinin ayıklanarak, yeniden kullanılması olanaklarının aranabileceği,
• Kaçınılmaz olarak kullanılacak petrol ve benzeri gibi enerji kaynaklarının / motorların / taşıt araçlarının, iş makinelerinin kente girmesinin ve dolaşımının, en baştan itibaren ekolojik bir duyarlıkla yaklaşılması, kamu taşımacılığına uygun ve bisiklet kullanımını / yayalığı özendirecek bir anlayışın önplanda tutulması gerekeceği,
• Kentin yeni faaliyetlerinin ve mekânların tasarımında, yaratılacak beton-asfaltla kaplanmış yüzeylerin oranında, ekolojik dengelerin gözetilmesi ihtiyacını,
• Yağmur suyunu (konutlarda sarnıçlar ve benzeriyle), kentin diğer atık sularını yeniden kullanım olanaklarını,
• Kentsel tarım olanaklarının, kentte bireysel olarak konut bahçelerinde veya kolektif bostan ve bahçelerde ailelerin ihtiyacı olan tarımsal maddelerin (sebze, bal ve bazı süt ürünleri) üretimini gözetilebileceği,

Ayrıca Kobanê’yi Yeniden İnşa Platformu’nun raporunun Kobanê’nin ekolojik kurallara uygun olarak planlanmasına ilişkin önerisi de dikkatle değerlendirilmelidir. Bu öneriler çerçevesini mümkün olduğunca dikkate alarak, TMMOB Diyarbakır İKK’nın, bu konuda belirlediği temel ve öncelikli kentsel / bölgesel sorunlar, enerji sorunu, su sorunu, gıda sorunu, tarım sorunu ve sağlık sorunudur. Bu durumda, plan uygulamasının zaman içinde dizilişi ve yapılması gerekenlerin, “acil”, “orta ve uzun” erim olarak iki bölümde düşünülmesi durumunda, planlama aşağıdaki biçimde düşünülebilir:

1. Diplomatik / idari çalışma gerektiren konular: TMMOB Diyarbakır İKK raporunda belirtilmiştir.

2. Güvenlik / savaş riski ile ilgili konular: TMMOB Diyarbakır İKK raporunda belirtilmiştir.

3. Planlama teknikleriyle ilgili altyapının hazırlanması ve haritalar:

• Mevcut (savaş öncesinde yapılmış olan) imar planı temin edilmeli ve bu planın halen geçerli olup olmayacağı ile ilgili temel bir karar verilmeli,
• Eğer eski imar planı geçerli sayılmayacaksa, bu planla verilmiş imar ve mülkiyet hakları ile ilgili hukuki sorunlar hakkında (nasıl bir hukuksal çerçeve kurulacaksa, buna göre) katılımcı bir çerçeve karar üretilmeli,
• Halihazır durumu ve altyapıyı gösteren ve üzerinde planlama çalışması yapılabilecek 1/ 5.000, 1/1.000 ölçekli haritaların / hava fotoğraflarının nasıl (ne zaman) üretilebileceği hakkında bir alt planlama yapılması çalışmasına girişilmesi,

4. Kobanê’de toplumsal ekonomik yapının yeniden kurulması ve işleyişi ile ilgili temel ilkelerin ve öngörülerin belirlenmesi ile ilgili konular:

Yukarıda “Ekonomik-Toplumsal Bilgiler / Düşünceler” başlığında yazılanlara ek olarak:

• Kentsel küçük üretimin düzenlenmesi için (katılımcı) alt planlama

• Finansman
• Küçük üretim kapasitesinin fiziki olarak yaratılması
• Küçük üretimin (ve ticaretin, ulaşım hizmetlerinin ve benzeri) işleyiş kurallarının belirlenmesi

• Tarımsal üretim ve kırsal üretim kesimiyle ilgili planlama,
• Kentsel eğitim hizmetleri düzenlenmesi için (katılımcı) alt planlama,

• Okul çağı eğitimleri
• Yetişkin eğitimleri ve yerel örtük bilgilerin yayılması / kullanımı. Yenilikçiliğin ve yeni (ve ekolojik) üretme / yapma biçimlerinin araştırılması / bulunabilmesi için üretim ile eğitim arasında sağlıklı bir bağın oluşturulması

• Kentsel sağlık hizmetleri düzenlenmesi için (katılımcı) alt planlama

• Hastane bakımı ve uzman sağlıkçıların hastane / daha küçük sağlık birimi türü hizmetleri sunması,
• Toplum sağlığı, koruyucu hekimlik ve sanitasyon.

• Kent yönetimi hizmetleri düzenlenmesi ve kentte politik yaşamın örgütlenmesi için (katılımcı) alt planlama

• Mahalle yönetimi
• Kent yönetimi
• Bölge yönetimi

• Sivil toplumun kendi gelişimi için (katılımcı) alt planlama

• İnsan hakları ve diğer hak savunma örgütlenmeleri
• Meslek örgütlenmeleri
• Hobi örgütlenmeleri
• Sorun/ çözüm bazında örgütlenmeler

5. Ekolojik (ve fiziksel / mimari) planlama ile ilgili konular

Yukarıda “Ekolojik bilgiler / düşünceler” başlığında yazılanlara ek olarak:

• Kentsel ekoloji için (katılımcı) alt planlama

• Konut ve mahalle planlaması
• Kentsel altyapı planlaması özellikle su kaynaklarının yaratılması ve enerji kaynaklarının yaratılması veya mevcut kaynakların kullanımı için protokollerin yapılmasından sonra dağılımının düzenlenmesi
• Kentsel kamusal alanlar planlaması

• Kırsal ekoloji için (katılımcı) alt planlama

Diğer Konular

Burada, ayrıntısına olabildiğince az yer vermeye çalışan bir yaklaşımla, planlama önceliklerinin (temel stratejilerin) ve bu önceliklerin uygulanabilmesi için gerekebilecek alt başlıkların neler olabileceğine dair bazı örnekler önerilmiştir.

Bu önceliklerle ilgili olarak, yapılması gereken çalışmaların hepsinin aynı zamanda yapılması gerekmeyebilir. Zaten, bu liste (çalışma ana hatları), bu konularda düşünmek / tartışmak ve karar almak için çalışacak gruplara (kullanmak isterlerse yardımcı olabilecek) bazı kılavuz çizgiler önermek amacıyla hazırlanmıştır. Bu planlamada önceliklerin belirlenmesi, her bir önceliğin nasıl ele alınacağı ve o öncelikle ilgili nasıl bir planlama yapılacağı veya nasıl bir strateji kurulabileceği, ya da kabaca bir ilkeler / öngörüler listesi oluşturulabileceği, katılan bütün grupların ortak kararına bağlı olacaktır.

Kobanê’de normal yaşamı oluşturmanın ilk aşamasında yararlı olabilecek bir geçiş stratejisi kurgulanırken Bülend Tuna’nın derginin bu sayısında yer alan “Türkiyeli Mühendis, Mimar ve Plancılardan… Kobanê’de Kentsel Yaşamın Oluşturulmasına Yönelik Bir Öneri: Mahalle Sosyal Merkez” başlıklı önerisi dikkate alınmalıdır.

PLANLAMANIN YÖNETİMİ VE UYGULANMASI / POLİTİKALAR VE YEREL DEMOKRASİ / KATILIMCI PLANLAMA

Bu metnin değerlendirilmesinde, aşağıda önerilen türdeki çok parçalı yapıların, içinde bulunduğumuz Ortadoğu coğrafyasında deneyimsizlik, güçlüklerle karşılaşabilme olasılığı, demokrasinin ve örgüt içi demokrasilerin, doğası gereği hızlı karar alma ve acil durum koşullarına uymasının bir mucize gerektirebileceği gibi tereddütlerin / karşı çıkışların geçerli olması olasılığını da dikkate almak, yararlı olacaktır. Bütün bunlara rağmen, öneri geliştirilirken, böylesi çok kapsamlı, çok boyutlu ve politik / askeri bakımdan çok fazla risk içeren bir bölgede ve zamanda bile, çoğulcu / katılımcı demokrasiye şans verebilme arayışlarının önemli olduğu varsayımından hareket edilmiştir.

Kobanê’nin, kuşatmadan önce, Suriye içindeki Kürtlerin kendilerine özgü kantonal bir yönetim denemesi içinde olduğu bilinmektedir. Bu yönetim biçimi, Türkiye’de deneyimlenmiş bir sistem olmadığı ve Türkiye’den gidecek plancılar için de yeni bir yönetim ve planlama anlayışı olduğu için, plancıların / teknik uzmanların kendilerini bu alanda geliştirmesi gerekecektir.

Katılımcı (ve sürdürülebilir) bir planlamada yer alması olası taraflar / aktörler şöyle düşünülebilir:

1. Yerel Toplum

• Kentsel Toplum, Sivil Toplumu Oluşturan Kadınlar, Erkekler ve Her Yaş Grubundan Kimseler: Toplum aileler biçiminde örgütlenmişse, aileler ve ailesi olmayanlar, kentin sivil toplumunu oluşturan kitledir. Yerel toplumda (ve aşağıda düşünülen toplum kesimlerinde) kadınlar ve erkekler eşit düzeyde yer almalı, ancak gençler / yaşlılar ve çok özel durumu olanlar için (gerekli durumlarda) kotalar oluşturulmalıdır. Ayrıca çocuk katılımını / temsilini sağlayacak mekanizmalar da sözkonusu olmalıdır.

• Kentsel Toplum, Tüccarlar ve Sanayiciler: Kobanê’de gelişmesi olası sanayileri (küçük üretimi) gerçekleştirmekte olan esnafın örgütlerinin, dayanışma amacıyla planlama çalışmalarında yer alabilmesi yararlı olacaktır. Böylece, sanayi (küçük üretim) meslekleri, aralarındaki rekabeti daha iyi bir gelişme için düzenleyebilecekler ve birbirini geçmek yerine, tamamlayıcı ilişkiler içinde olabileceklerdir. Kobanê ve çevresiyle ticaret yapmakta olan esnafın (ihracatçı / ithalatçı) örgütleriyle ulaşımı sağlayan esnaf ve örgütleri de, toplumun yerel üreticileri arasındadır.

• Çevre Yerleşmelerdeki Çiftçiler, Tarım Kesimi: Yerel çiftçilerin ve varsa çiftçi / sulama ve hayvancılık örgütlerinin yanı sıra, (belki) Türkiye’deki yakın yerleşimlerden, bazı (kardeş) tarım örgütlerinin (teknik veya toplumsal destekçilerin) yer alması da sözkonusu olabilmelidir.

2. Teknik Grup

• Plancılar: Türkiye’den gidecek (belirli sürelerde Kobanê’de kalabilecek) plancıların, bölge planlama, bu büyüklükteki yerleşmelerin planlanması konularında deneyimi olması ve mümkünse Kürt / Kürtçe bilen plancıları da içeren, en azından yarısı kadınlardan oluşmuş bir kompozisyonda olması yararlı olacaktır.

• Mimarlar / Mühendisler / Mekânsal Düzenlemeler: Kentin özellikle konut ve üretim birimleriyle ilgili inşaat sorunlarının, yenilikçi bir yaklaşımla ele alınması ve programlanması mümkün olabilir. Ekolojik parametreleri, istihdam sorununu, kadın-erkek eşitliğini ele alacak ve kentin yeniden inşasını düzenleyebilecek teorik birikime sahip kadın ve erkek mimarlar-mühendisler, bu süreçte ortaya koyacakları yaratıcılıklarıyla, yerel topluma çok şey kazandırabilirler.

• Ekolojistler, Peyzaj Mimarları, Çevre Hakkı Savunucuları: Kentin, savaştan sonra, çevresiyle daha uyumlu ve çevresine zarar vermeyen, atıklarını azaltmış ve gerikazanan, toksik olmayan bir çevresel sistem yaratabilen, kendi enerjisini kendisi üretebilmek çabası gösteren düzenekler kurması, planlamada ve konutların / diğer yapıların gerçekleşmesinde malzeme seçiminden başlayarak, ekolojik ögeleri / sakıncaları dikkate alan, dengeleri bozmayan bir kent oluşturulması için, bu grubun, yerel öneriler geliştiren niteliklere sahip olması gerekecektir.

• Sağlıkçılar-Doktorlar: Savaş sonrası, ekoloji, sağlık, bedensel ve ruhsal rehabilitasyonun örgütlenmesi de dahil olmak üzere, yeni bir yaklaşımla sağlık ve kamu sağlığı sorunlarının tasarlanması / düzenlenmesi gerekecektir.

 

3. Toplumsal / Beşeri Grup

• Antropologlar, Sosyologlar, Sosyal Bilimciler: Yerel toplumun özelliklerinin, talep ve beklentilerinin belirlenmesi, toplumun içinde bulunduğu durum ve sorunlarla yakın temasta olarak ve ailelerin, ailesiz kalmış olanların, çocukların, savaş yaralı ve malullerinin, kadınların ve diğer engellilerin sorunlarının yakından gözlemleyebilecek, etnik yapıların özellikleri / inanç sistemleri ve varsa farklı dini yapıların kurumsallaşmasına ve beraberlikleriyle ilgili durum, demokratik ve tabandan gelen katılımcı mekanizmaların neler olabileceği / nasıl kurulabileceğinde deneyimli, en azından yarısı kadınlardan olan, yerel dilleri bilen ve konuşan uzmanlara ihtiyaç olacaktır.

• Hukukçular: Savaş sonrasında arazi mülkiyeti ve belki kamulaştırmalar için yerel (Suriye) hukuk sitemine göre anlaşmazlıkların çözümü önemli olabilir.

• Eğitimciler: Sadece okul çağları için değil, daha da önemlisi, yetişkinler için yeni yapma / yaşama bilgilerinin yaygın biçimde yetişkinler ve çocuklar arası örgütlenmelerle öğrenilmesi, yerel bilgilerin / örtük bilgilerin açığa çıkarılması ve harekete geçirilmesi, savaşın yıkımını yapıcı bir biçimde hızla ortadan kaldırmanın öğrenilmesi süreçlerinin örgütlenmesine / sistemleştirilmesine ihtiyaç olacaktır.

SON SÖZLER

Bu önerinin tasarlandığı ve geliştirdiği dönemde, önerinin bir işe yarayabilmesi ve bir bölümüyle bile olsa, uygulama için anlamlı bir katkıda bulunabilmesi umuduyla, pek çok toplantıya katıldım ve Kobanê planlamasıyla ilgili düşünceleri güçlendirmeye çalıştım. Ancak şunu hemen söylemeliyim ki, genellikle ya da sadece gençlerden oluşan toplantılarda, konuya gösterilen ilginin ve heyecanın berraklığı ve duruluğu, parlaklığı ve göz kamaştıran coşkusu, ne uzmanlarla ne politikacılarla ne de diğer gruplarla yapılan toplantıların hiç birinde oluşmuyordu.

Bütün çabalarım, kendi açımdan tam bir başarısızlıkla sonuçlandı ve taslağın yazılışının hemen ertesindeki hafta gitmeyi düşlediğim Kobanê’ye, hiçbir zaman gidemedim. Kentle ve kentin insanlarıyla tanışamadım. O kente dair bir şeyler yapmak isteyenlerle sadece Ankara’da karşılaştım.

Suruç’taki o bahçeyi umutlarının, kurmak istedikleri dünyanın inanılmaz büyülü pırıltılarıyla doldurmuş gencecik kadınlarla ve erkeklerle beraber olamadım. Asıl büyük parlama, ellerinden gelen her türlü desteği sağlamak isteyen bu gencecik insanların hayallerinin ve iyi düşünme hünerlerinin renk cümbüşünden, son derece kalıcı bir biçimde doğdu. Hâlâ gökyüzünü parlatıyor ve orada, Suruç’taki o bahçede, dünyayı rengarenk parlatmaya devam edecek. İnsanlığın yüz karası bir darbeyle kırılmış ve yarım kalmış yaşamların görkemli alazı, herkesin gözünü alıp duruyor…

NOTLAR

1. (TMMOB Diyarbakır İKK).

KAYNAKLAR

Kobane'yi Yeniden İnşa Platformu, 2015, “Kobane'nin Ekolojik Demokratik Yeniden İnşası için Rapor”, Hazırlayan: İnan Mayıs Aru.

TMMOB Diyarbakır (Amed) İl Koordinasyon Kurulu, 2015, “Kobani Ön İnceleme Raporu”.

Tuna, Bülend, 2015, “Türkiyeli Mühendis, Mimar ve Plancılardan… Kobanê’de Kentsel Yaşamın Oluşturulmasına Yönelik Bir Öneri: Mahalle Sosyal Merkezi”, Mimarlık, sayı: 385.