407
MAYIS-HAZİRAN 2019
 
MİMARLIK'tan

MİMARLIK DÜNYASINDAN

YAYINLAR



KÜNYE
ÖDÜL

2019 Pritzker Ödülü Kazananı Arata Isozaki: Evrensel ile Yerel Ara Kesitinde

Bu yılki Pritzker, Japon mimar Arata Isozaki’nin oldu. Jüri tarafından mimarlık tarihi ve teorisinin derin bilgisine sahip olmasıyla övülen Isozaki’ye ödül, Mayıs ayında Paris’teki Versay Sarayı’nda halka açık olarak gerçekleştirilecek törende verilecek.

 

Ödülü’nün 46. kazananı olma onuru mimar, şehir plancısı ve mimarlık teorisyeni Arata Isozaki’nin oldu. (Resim 1) Jüri raporuna göre Isozaki’nin ödülü kazanmasının ardında; avangardı benimseyen, statükoyu taklitten kaçınan bakış açısı ile biçimsel kategorileşmeyi reddeden, sürekli taze kalan ve kendini geliştiren mimarlık anlayışı yatıyor. Isozaki, RIBA Altın Madalyası (1986) ve Venedik Mimarlık Bienali Altın Aslan Ödülü (1996) gibi pek çok ödülün de sahibi.

1931 yılında Japonya’nın Kyushu Adası Ōita’da doğan Isozaki, henüz çocukluk yıllarında Hiroşima ve Nagazaki’nin bombalanmasına şahitlik etti. Mimarlıkla ilk karşılaşması bu trajik tecrübe ile başladı. Yapıların geçiciliğini fark ederken bir kentin sıfırdan mimarlık aracılığıyla nasıl var edilebileceğine dair teoriler geliştirmeye başladı.(1)

“Dünyayı anlayabilecek yaşta olduğumda ülkem yandı. Kıyıya, Hiroşima’ya atom bombası atıldı, ben de kentin yerle bir olduğu sıfır noktasında büyüdüm. Tamamen harabeye çevrilmişti ve mimari yoktu, bina yoktu, şehir bile yoktu. Çevremde sadece kışla ve sığınaklar vardı. Böylece ilk mimari deneyimim mimarlığın boşluğuydu ve insanların evlerini / şehirlerini nasıl yeniden inşa edebileceğini düşünmeye başladım.”(2)

Sonrasında barış ve huzur geldiğinde dahi mimarlığın anlamına ve teorisine dair derin sorgulamasına devam etti. Mimarı yalnızca yapıyı tasarlayan kimse olarak görmüyordu.(3) 1954 yılında Tokyo Üniversitesi Mimarlık Bölümü’nden mezun oldu ve kariyerine 1987 Pritzker Ödüllü ünlü mimar Kenzo Tange’nin yanında başladı. 1963 yılında, Japonya’nın egemenliğini yeniden kazandığı dönemde, II. Dünya Savaşı’nın sona ermesinden kaynaklanan siyasi, ekonomik ve kültürel karmaşaların arasında Japonya’yı fiziksel olarak yeniden inşa etme arayışı içerisinde Arata Isozaki & Associates’i kurdu.

“Bu problemleri çözmenin en uygun yolunu bulmak için, tek bir stile dayanamadım. Değişim sürekli bir hal aldı. Paradoksal olarak, bu benim kendi stilimdi.”(4)


İşe bölgesel olarak memleketinde ve Fukuoka’da yapılar inşa ederek başladı, hızla Gunma, Osaka ve Tokyo’ya genişledi. Ōita Valilik Kütüphanesi (1962-1966 Ōita, Japonya), Expo ‘70 Festival Plaza (1966-1970 Osaka, Japonya), Gunma Modern Sanatlar Müzesi (1971-1974 Gunma, Japonya) ve Kitakyushu Belediye Sanat Müzesi (1972-1974 Fukuoka, Japonya) gibi çok önemli eserleri daha kariyerinin başındayken tasarladı. 1960’larda, Isozaki hızlı şehirleşmeye tepki olarak “Havadaki Şehir” isimli (1962 Tokyo, Japonya), Shinjuku bölgesi için fütüristik bir proje geliştirdi. Bu proje gerçekleşmemiş olsa da, Isozaki, ekonomileri hızla güç kazanan Çin ve Orta Doğu’daki şehirler için planlama çalışmalarına devam etti.(5)

Zamanının ilerisinde olan Isozaki, Doğu ve Batı arasındaki diyalogu kolaylaştıran dünya çapında bir duruş sergiledi. 1980’lerde Los Angeles Çağdaş Sanat Müzesi (1981-1986 Kaliforniya, ABD) ile mimaride uluslararası bir lider olarak ortaya çıktı. Devamında üretken bir şekilde Japonya, İspanya, Amerika, Çin, İtalya ve Katar gibi birçok ülkede yapı tasarladı. Kendi ülkesi dışında proje üreten ilk Japon mimar olan Isozaki, mimarlık hayatına adım attığı 1960’lı yıllardan beri, duyarlılığı ve yeteneği sayesinde kıtalararası inşaat tekniklerine, yer-bağlam ilişkisine ve detaylara son derece hakim olarak toplam 100’ün üzerinde projeye imza attı.

“Dünyayı kendi gözlerimle görmek istedim, bu yüzden otuz yaşına girmeden dünyayı en az on kez dolaştım. Farklı yerlerde yaşayan insanların hayatlarını hissetmek istedim ve sıklıkla

Japonya’nın iç kesimlerini, İslam dünyasını, Çin’in ve Güney Doğu Asya’nın kuytu dağ köylerini ve Amerika’nın metropol şehirlerini ziyaret etmek için fırsatlar aradım ve bu sayede ‘mimarlık nedir?’ diye sorgulamaya devam ettim.”(6)

Çağdaşları arasında vizyon sahibi olarak övülen Isozaki’nin ileri görüşlü yaklaşımı, “mekân sanatı”na derin bağlılığı ve uluslar ötesi metodolojisi 1960’lardan beri kanıtlanmıştır. Ancak altmış yıllık çalışma hayatında Isozaki, ikonik yapılarının yanı sıra çokdisiplinli yaklaşımıyla felsefe, görsel sanatlar, tasarım, müzik, oyun ve film sektörü gibi pek çok alanda da çalışmalarda bulundu. Eleştiri yazıları ve önemli mimarlık yarışmalarında jüri üyesi olarak görev alması sayesinde genç mimarlara fikirleriyle öncülük etti. Columbia Üniversitesi, New York Üniversitesi, Harvard Üniversitesi ve Yale Üniversitesi gibi pek çok Amerikan üniversitesinde kısa dönemli profesör olarak görev aldı.

Mimarlık Yaklaşımı

Japon mimar, teorisyen ve eğitimci olan Arata Isozaki, Japon kültürünün esintilerini 20. yüzyılın en prestijli yapılarına taşımaktadır. Başlangıçta yapılarında kendine özgü bir modernizm anlayışının izlerini barındıran Isozaki, daha sonraları fikirlerini ve teorilerini geliştirerek post-modernizmi çağrıştıran ama aynı zamanda saf şekil ve mekândan oluşan özgün tarzını geliştirdi. Yapılarının formu sade görünse de, derinlemesine bir teori ve amacı bünyesinde barındırır. Son derece uyarlanabilir ve sosyal duyarlılığa sahip özgün bir stilde oluşturduğu bu yapılarda yine de bağlamdan asla kopmayan bir yaklaşımı benimsedi.

1966’da brütalizm ve metabolizm özelliklerini aynı anda gösteren betonarme konstrüksiyona sahip Ōita Valilik Kütüphanesi’ni tasarladı. (Resim 2) Böylece Kenzo Tange’nin yanında Osaka’daki Expo 1970’in baş mimarı olmaya davet edildi. İsminin duyulma hızı, kategorileşmeye karşı koyma hızıyla hemen hemen aynıydı. Geleneksel modernist olarak başlayan mimarlık anlayışı yerini hızla post-modern düşünce ve bağlamsal mimarlığı içeren kendi özgün tarzına bıraktı. 1980’de inşa ettiği Los Angeles Çağdaş Sanat Müzesi ile artık kendi özgün tarzını yakalamıştı. (Resim 3) Isozaki, evrensel olma ve yerel kimlik arasındaki ince düşünülmüş bağlantıyı, kavramsal, çevresel ve sosyal gereksinimlere bulduğu kapsamlı ve disiplinler arası çözümler ile kurar. Günümüzde hâlâ etiketlere meydan okumaya çalışan projeleriyle saflık ve karmaşayı dengelemeye çalışmaktadır.(7) (Resim 4-9)

Derleyen: Elif Nadide Gür

NOTLAR

1. URL1. “Annoucement_20190303_English-HD 720p” vimeo.com/321330480 [Erişim: 01.04.2019]

2. URL2. pritzkerprize.com/laureates/arata-isozaki [Erişim: 01.04.2019]

3. URL1.

4. URL2.

5. URL3. “Who is Arata Isozaki? 20 Things to Know About the 2019 Pritzker Laureate” archdaily.com/912602/who-is-arata-isozaki-20-things-to-know-about-the-2019-pritzker-laureate [Erişim: 01.04.2019]

6. URL2.

7. URL4. “Spotlight: Arata Isozaki”, archdaily.com/529896/spotlight-arata-isozaki [Erişim: 01.04.2019]

 

 

Bu icerik 2902 defa görüntülenmiştir.