29 Ağustos – 25 Kasım 2012 tarihleri arasında gerçekleştirilen Venedik Bienali, bu dönem fikir alışverişi, ortak zekâ ve sağduyu ile mimarlık kültürünün ortak insanlık kültürüne yapabileceği katkıların ne olduğunu sergilemeyi amaçladı. Bu kapsamda bienalde üniversitelerin etkinliklere de yer verildi. 22–23 Kasım 2012 tarihlerinde, Trento Üniversitesi tarafından düzenlenen “Ortak Zeminin Geri-dönüştürülmesi” başlıklı çalıştay, panel ve proje yarışması da bu etkinliklerin önemlilerinden biriydi. Jüride ve diğer etkinliklerde, Türkiye’den Şengül Öymen Gür ve Derya Oktay yer aldılar. Trento Üniversitesi Mimarlık Bölümü’nün farklı düzeylerdeki (lisans ve lisansüstü) öğrenci grupları tarafından üç aylık süreç içinde hazırlanıp yarışmaya sunulan ve gerçek sorunlara odaklanan projeler, Kuzey ve Kuzey Doğu İtalya’daki Trento, Padova, Venedik, Lecco ve Udine kentlerindeki işlevini yitirmiş havalimanı ve tren hangarları, endüstri yapıları ve sosyal konutların yeniden işlevlendirilerek yeni tasarlanan karma kullanımlı komplekslere entegre edilmesini hedefleyen önerilerdi. Projelerin her biri, yapısal kaynakların yeni kullanımlara adapte edilmesinden, kullanılan yapım malzemelerinin seçimine ve geri-dönüşümlü malzemelerden yapılmış maketlerine (ve sergileme ünitelerine) kadar, geri-dönüşüm temasını destekliyordu. Panelde “Sürdürülebilir Kentsel Dönüşüm ve ‘Yer’ Yaratma” temasına odaklanan Oktay’a göre çalıştay, hem üretilen ve sergilenen geri-dönüştürme projeleriyle, hem de tarihi Arsenale (askerî tersane) kompleksinin bir kısmının (bienal pavyonlarıyla birlikte) böyle bir etkinlik ile yeniden işlevlendirilmesi yoluyla, çevresel sürdürülebilirlik ile ilgili bilinç ve farkındalığa uluslararası düzeyde önemli bir katkıda bulundu.

Çalıştay ve bu kapsamda odak noktası olan “tarihî değeri olmayabilen eski binaları yeni işlevlerle geri-dönüştürme” çabaları, son dönemde ülkemizde de önemli bir tartışma konusu olan kentsel dönüşüm uygulamalarında benimsenen “mevcut doku ve yapıları ortadan kaldırarak, tümüyle yeniden tasarlama” yaklaşımına karşı, varolanı değerlendirerek hem kentin hafızasına sahip çıkan, hem de kentin yayılmasını ve işlevselliğini yitirmiş sorunlu alanlarından arınmasını sağlayan sürdürülebilir bir kentsel dönüşüm seçeneğinin bulunduğunu anımsatmış olması açısından önemli bir katkı oldu.

(Fotoğraflar: Derya Oktay)