371
MAYIS-HAZİRAN 2013
 
MİMARLIK'tan

MİMARLIK DÜNYASINDAN

  • Kadıovacık
    Ülkü İnceköse, Selim Sarp Tunçoku, Tonguç Akış
    Yazar sırası ile, Öğr. Gör. Dr. / Doç. Dr. / Öğr. Gör. Dr., İYTE Mimarlık Bölümü



KÜNYE
KIRDAN KENTTEN

Kadıovacık

Ülkü İnceköse, Selim Sarp Tunçoku, Tonguç Akış
Yazar sırası ile, Öğr. Gör. Dr. / Doç. Dr. / Öğr. Gör. Dr., İYTE Mimarlık Bölümü

İzmir’in Urla ilçesine bağlı Kadıovacık, Karaburun Yarımadası’nın merkezinde konumlanan bir yörük köyüdür. Eski İzmir-Çeşme Yolu ile ulaşılan köy, İzmir’e yaklaşık 60, Urla’ya 25 km. uzaklıktadır. Yamaca yerleşmiş ve yaklaşık 250 metre yükseklikte bir orman köyünün hane sayısı 85, nüfusu 210 civarındadır. Yeni Büyükşehir Yasası ile köy statüsünden mahalleye dönüşen Kadıovacık, İzmir’in kırsal yerleşimlerindeki genel duruma aykırı olarak göç vermeme özelliği ile belirgindir. Geçim kaynaklarının çeşitliliğinin bu durumda etkisi vardır. Zeytincilik ve kavun üretimi ana geçim kaynağını oluşturur. Karaburun bölgesine özgü, hurma zeytin üretimi Kadıovacık’ta da yapılır. Hayvancılık azalmaktadır. Ancak, son yıllarda köyün çalışan nüfusunun önemli bir bölümünün yakın yerleşimlerde ücretli işlerde çalıştığı görülür.

Köyü merkeze bağlayan yolun kenarına yerleşmiş ve ovaya hâkim bir yamaçta konumlanan meydanı büyük bir çam, kahvehane, bakkal, muhtarlık binası ve cami çevreler. Kullanılmayan ve hasarlı durumda olan birkaç konut dışında geleneksel yerleşim dokusu ve mimarisi korunmuştur. Koyu gri taş malzeme, köyün mekânsal atmosferini belirler. Konutlarla ve avlu duvarları ile sınırlanan dar sokaklarda sürekli olarak bu taş dokuyu görmek mümkündür.

Köy, geleneksel kırsal yaşamının özeliklerini gerek konut yaşamında, gerekse de komşuluk ilişkilerinde sürdürür. Yerleşim dokusunu belirleyen en önemli elemanlar avlulardır. Sokaktan kolaylıkla algılanmayan avlular, konut yaşamının önemli mekânıdır ve pek çok işlevi barındırır. Geleneksel konutların büyük bölümünde gusülhane, yüklük, ocak gibi elemanların halen kullanıldığı gözlemlenebilir.

Özgün yapıların tamamında dış duvarlarda çamur harçla örülü moloz taş yığma, bölme duvarlarında bağdadi sıvalı hımış sistem gözlenir. Karaburun ve Urla fay hatları arasında kalan Kadıovacık’taki jeolojik çeşitlilik, beyazdan koyu griye farklı renklerle taş duvar örgülerinde yansır. Taş yığma sistem yapıların döşemelerinde çoğunlukla doğal hali ile kullanılmış yuvarlak kesitli ahşap kirişler ve dikmeler görülür. Az sayıda düz dam ve çoğunlukla alaturka kiremit örtülü kırma ya da beşik çatılar da ahşap konstrüksiyondur. İzmir kırsalında sıkça rastlanan köylerden farklı olarak cumba, balkon ya da sofa çıkmaları Kadıovacık’ta izlenmemiştir. Taş yığma sistem yapıların yerini, 1970’lerden itibaren karayolunun yapılmasının etkisi ile yerleşime gelen yeni malzeme ve yapım teknikleri ile üretilen yapılar almıştır. Yeni malzeme ve yapım teknikleri kimi geleneksel yapıların onarımlarında da kullanılmıştır. Kadıovacık, yapılı çevredeki değişimlere rağmen, kırsal yaşama atfedilen özelliklerin halen izlenebildiği bir yerleşimdir.

Bu icerik 5960 defa görüntülenmiştir.