ETKİNLİK
“Türkiye Mimarlığında Modernizmin Yerel Açılımları X” Üzerine
Neslihan Kulözü, Yrd. Doç. Dr., Atatürk Üniversitesi, Şehir ve Bölge Planlama Bölümü
DOCOMOMO_Türkiye Çalışma Grubu’nun “Türkiye Mimarlığında Modernizmin Yerel Açılımları” konulu etkinlikler dizisinin onuncusu, 31 Ekim-2 Kasım 2014 tarihlerinde Erzurum’da, ülkemizin önemli modern mimarlık eserlerinden biri olan Atatürk Üniversitesi Kampüsünde(1) gerçekleştirilmiştir. Atatürk Üniversitesi Mimarlık ve Tasarım Fakültesi’nin evsahipliğinde gerçekleşen etkinlik kapsamında Türkiye’nin 26 farklı kentinden 1920'ler ile 1970'ler arasında üretilmiş modern mimari yapı ve yerleşke örneklerini tanıtan 117 poster sergilenmiş, bu posterlerden 68’i etkinlik süresince sözlü olarak sunulmuştur. Böylece 20. yüzyıl Türkiye mimarlığının bugüne kadar belgelenememiş olan örneklerine, özellikle de Ankara, İstanbul ve İzmir dışındaki üretime dikkat çekilerek, dönem mimarlığının yeniden yorumlandığı bir tartışma ortamı yaratılmıştır.
Etkinlik kapsamında, Türkiye’nin modern mimarlık mirasının yaygın olarak bilinmeyen özelliklerinin tanınması ve korunma değerlerinin şekillenmesi açısından önemli katkı sağlayan örnekler sunulmuş, konu hakkındaki literatürün sınırlarını aşmak adına değerli veriler sağlayan çalışmalar paylaşılmıştır. Bunlar arasında, Yrd. Doç. Dr. Hilal Tuğba Örmecioğlu’nun sunduğu, Özcan Kırmızıoğlu tarafından tasarlanan,
Hacı Dudu-Mehmet Gebizli Camii (Antalya) ülkemizde büyük ölçüde Osmanlı klasik dönem örneklerinin modern malzemelerle reprodüksiyonuna dayanan camii tasarımları içinde modern malzeme ve biçim ikilisinin arandığı modern cami örneklerden biri olarak dikkat çekmiştir.
(Resim 2) Arş. Gör. Aslı Meral’in sunumunu gerçekleştirdiği
Balon Hangarı (Edirne) ise geniş açıklık içeren erken bir betonarme örneği olması, erken 20. yüzyılın karakteristik bir hava taşıtı olan askeri balonun havacılık tarihimizdeki yeri ve Y formlu hangar binalarının tüm dünyada mimari açıdan tipolojik karakteristiği bakımından türünün az rastlanan bir örneği olarak etkinlikte sunulan ilgi çekici modern yapılardan biri olmuştur.
(Resim 3) Etkinliğe evsahipliği yapan Erzurum’un en nitelikli modern mimari yapıları arasında yer alan
Erzurum Lisesi ise Yrd. Doç. Dr. F. Zehra Çakıcı tarafından sunulmuştur. Erzurum Lisesi, kentin erken Cumhuriyet Dönemi’nde planlanmış en prestijli noktalarından Havuzbaşı mevkii yakınında yer alan, özenle tasarlanan cephe hareketlerinin meydana getirdiği yapı kitlesine sahiptir. Heybetli ve estetik görünümü ile birlikte kaliteli yapı malzemesi kullanımı ve işçiliği ile de dikkat çeken yapı etkinlik kapsamında sunulan ilgi çekici örneklerden biridir.
(Resim 4) Yrd. Doç. Dr. Fatih Semerci tarafından sunulan modern mimarlığın özelliklerini Konya kentinde yaşatan önemli yapılardan biri de
Merkez Bankası Konya Şubesi Binası’dır. Projesi 1969 yılında düzenlenen ulusal mimari proje yarışması ile elde edilen, Coşkun Erkal ve Filiz Erkal tarafından tasarlanmış yapı, sahip olduğu özgün modern çizgileri ile dikkat çekmiştir.
(Resim 5) Etkinlik kapsamında Yrd. Doç. Dr. M. Zühre Sözeri Yıldırım tarafından sunulan, Y. Mimar Emin Ertam
tarafından tasarlanan,
Ülkümen Apartmanı (Muğla), kentte başka örneği olmayan pasaj tasarımı ve özellikle cephede yaratılan yatay etki ile modern mimarlığın özelliklerini çok iyi yansıtan bir konut olarak dikkat çekici bulunmuştur.
(Resim 6) Etkinlik kapsamında sunulan diğer bir ilgi çekici yapı / yapı grubu ise Yrd. Doç. Dr. Esen Gökçe Özdamar’ın sunumunu gerçekleştirdiği, Çelik Alatur ve Şadi Şarman
tarafından tasarlanan
Çorlu Başak Sigorta Eğitim ve Dinlenme Tesisleri (Tekirdağ) olmuştur. 3-4 katlı bir yapı grubu olarak tasarlanmış ve erken 1970’li yılların modern dilini yansıtan yerleşim, yeşil alan düzenlemelerinde mimari mekân ile sağlanan organik ve karakteristik ilişki ile önplana çıkmıştır.
(Resim 7)
Etkinliğin sonunda Yrd. Doç. Dr. Yıldız Salman yöneticiliğinde gerçekleştirilen “Kentsel Dönüşüm ve Modern Mimarlık Mirasının Korunması” konulu panelle ülkemizin içinde bulunduğu hızlı kentsel dönüşüm sürecinin modern mimarlık ürünlerine etkileri tartışılmış ve bu konuda ülkemizin farklı kentlerinde yaşanan deneyimler paylaşılarak konuya dikkat çekilmiştir. Panelde Yrd. Doç. Dr. Neslihan Kulözü Erzurum örneğinde modern mimarlık mirasının oluşum ve dönüşüm süreçlerini; Erzurum Büyükşehir Belediyesi Genel Sekreter Yardımcısı Selami Keskin Erzurum Büyükşehir Belediyesi’nin kentsel dönüşüm ve korumaya ilişkin vizyonunu anlatmıştır. Ardından Doç. Dr. T. Elvan Altan meseleye Ankara-Saraçoğlu, Şeyda Şen ve Esra Mancı ise İstanbul-Şişli örneklerinde yaşanan deneyimler üzerinden açıklık getirmişlerdir. Son olarak Doç. Dr. Erbatur Çavuşoğlu ise konuya kuramsal olarak yaklaşarak tartışmaya önemli katkılar sağlamıştır.
Ayrıca etkinlik kapsamında “Dönüşen Erzurum’da Modern Mimarlık Mirası Sergisi” açılmıştır. Sergide Yrd. Doç. Dr. Neslihan Kulözü’nün, Arş. Gör. Ebru Kurt, Arş. Gör. A. Deniz Bulut ve M. Naim Tren’den oluşan ekibi ve 2013-2014 bahar dönemi öğrencileri ile Erzurum örneğinde modern mimarlık mirası ve bu mirasın kentsel mekânda okunabilirliği üzerine kentsel tasarım ölçeğinde yürüttüğü çalışmalar katılımcıların dikkatine sunulmuştur. Etkinliğin son günü olan 2 Kasım 2014 Pazar günü ise “Erzurum Kenti Modern Mimari Eserler Gezisi” ile “Tarihî ve Mimari Erzurum Gezisi” gerçekleştirilmiştir.
Atatürk Üniversitesi Mimarlık ve Tasarım Fakültesi etkinliği, Erzurum Valiliği, Atatürk Üniversitesi Rektörlüğü, Erzurum Büyükşehir Belediyesi ve Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi’nin destekleri ile gerçekleştirmiştir. Modern mimarlık mirası konusunda farkındalığın henüz Osmanlı, Selçuklu ve daha önceki uygarlıklar döneminde üretilmiş mimari eserler kadar gelişmediği ülkemizde, bilimsel amaçlar taşıdığı kadar modern mimarlık mirası konusunda farkındalığın artırılması amacını da taşıyan etkinliğin Erzurum’da yerel yöneticilerin destekleri ile gerçekleştirilmiş olması modern mimarlık mirasının korunması anlamında çok önemli bir adım olarak görülmüştür.
NOTLAR
1. Atatürk Üniversitesi Kampüs planı Bayındırlık Bakanlığı tarafından ilan edilen ve 1955 yılında tamamlanan uluslararası proje yarışması ile elde edilmiştir. Yarışma sonucunda Hayati Tabanlıoğlu, Enver Tokay, Ayhan Tayman ve Behruz Çinici’den oluşan proje ekibi 1.’lik almış, proje 23 Temmuz 1957’de gerçekleştirilen temel atma töreni ile uygulanmaya başlanmıştır. Kaynak: Kulözü; Bulut, 2013. (Resim 1)
KAYNAKLAR
1966, “Erzurum Atatürk Üniversitesi”,
Arkitekt, sayı:3 (323), ss.109-115.
Kulözü, N.; Çakıcı, F. Z.; Uzunboy, F., (ed.), 2014, X. Türkiye Mimarlığında Modernizmin Yerel Açılımları Özet Kitabı, Atatürk Üniversitesi Mimarlık ve Tasarım Fakültesi, Erzurum.
Kulözü, N.; Bulut, A.D., 2013, “Erzurum- Atatürk Üniversitesi Kampüsü”, IX. Türkiye Mimarlığında Modernizmin Yerel Açılımları Özet Kitabı, (ed.) H. Tuğba Örmecioğlu, İkbal Erbaş, Akdeniz Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi, Antalya, s.36.
Bu icerik 8776 defa görüntülenmiştir.