ETKİNLİK
Mimarlıkla Geçen 60 Yıl: Orhan Şahinler
Nesrin Dengiz, Prof. Dr., MSGSÜ, Mimarlık Bölümü
Hale Gönül, Yrd. Doç. Dr., MSGSÜ, Mimarlık Bölümü
Prof. Orhan Şahinler, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi’nde uzun yıllar görev yapmış, eğitim alanında çalışmalar gerçekleştirerek önemli katkılar sağlamış değerli bir emekli öğretim üyesi olmasının yanı sıra, uygulama alanında da birçok önemli mimari eser gerçekleştirme fırsatı bulmuş, meslek yaşamı boyunca çok sayıda mimarlık yarışmasına katılarak ulusal ve uluslararası düzeyde başarılar elde etmiş bir mimardır.
MSGSÜ’nin değerli emekli öğretim üyesi Prof. Orhan Şahinler’in 60 yıllık mesleki ve akademik yaşamının bir kitap ve sergi etkinliğiyle anılması amacıyla, Üniversitemiz Rektörü Prof. Yalçın Karayağız’ın inisiyatifiyle Mimarlık Bölüm Başkanı Prof. Dr. Nesrin Dengiz’in koordinatörlüğünde ve Üniversitenin Grafik Bölümü öğretim üyesi Yrd. Doç. Dr. Canan Suner’in tasarımıyla başlatılan etkinlik çalışmaları, MSGSÜ Mimarlık Bölümü, Mimari Tasarım Sorunları Bilim Dalı öğretim üyeleri tarafından yürütülmüştür.
Kitapta, kendisiyle yapılan ve uzun yılların birikiminin / deneyimlerinin paylaşıldığı bir söyleşinin yanı sıra, seçilen yarışma projeleri / uygulamaları ile mimarlık eğitimi, mimarlık ve ülkenin sorunları / konuları üzerine düşüncelerini aktardığı makaleleri, denemeleri yer almaktadır. Kitapla birlikte düzenlenen ve Şahinler’in çok sayıdaki çalışmalarından seçilmiş yarışma projelerinin / uygulamalarının ve mimarlıkla ilgili görüşlerinin sunulduğu sergi, değerli hocamızın meslek yaşamının bir dokümantasyonu olduğu kadar, aslında bir devrin mimari ve akademik yaşantısının da bir kesitini vermektedir.
4 Kasım 2014’te açılışı yapılan sergi, 4-10 Kasım 2014’de Tophane-i Amire Tek Kubbe Salonu’nda, 11-29 Kasım 2014 tarihlerinde ise MSGSÜ Mimar Sinan Holü’nde gerçekleşmiştir.
Şahinler, 1945 yılında Mimarlık eğitimine başlamış olduğu İstanbul Devlet Güzel Sanatlar Akademisi Yüksek Mimarlık Bölümü’nü 1952’de Yüksek Mimar ünvanı ile bitirmiştir. 1978-1982 yılları arasında Akademi Başkanlığı / Rektörlüğü görevini de yürüten Şahinler’in 1959 yılında başlayan akademik yaşamı, 1995 yılında emekli olana dek kesintisiz sürmüştür. Eğitim alanına yaptığı değerli katkıların yanı sıra, önemli mimari yapılar gerçekleştirerek aktif olarak mesleki, eğitimsel, idari ve sosyal alanlarda toplumda öncü bir rol üstlenmiştir. Kendisi gibi akademinin hocalarının aynı zamanda mesleki faaliyetlerde bulunuyor olmalarını “çok özel bir rastlantı” olarak değerlendirmekte, akademik ve mesleki kimlikleri birarada bulundurmalarını önemsemektedir. Kendisi ile yapılan söyleşide, uygulama alanında hayattan edinilen deneyimlerin önemini vurgulamakta ve “deneyimlerinin tazeliğini öğrencilere taşımanın çok etkileyici, çok yararlı”(1) olduğuna değinmektedir.
Meslek yaşamındaki projelerinin önemli bir kısmının yarışmalardan oluşması, mimari yarışmaların Şahinler’in mesleki hayatı kadar, dönemin mimari ortamında da önemli bir yer tuttuğunu gözler önüne sermektedir. Şahinler, ayrıca yarışmalardan aldığı keyfi, onu mimarlığa yaklaştıran bir unsur olarak betimlemektedir.(2) Nitekim TC Lizbon Büyükelçilik Binası (1963), İstanbul Ticaret Odası Binası (1963), Başbakanlık Beden Terbiyesi Genel Müdürlüğü Bursa Kapalı Spor Salonu (1963) ve Milli Güvenlik Kurulu Genel Sekreterliği Hizmet Binası (1984) gibi inşa edilmiş yapılarından önemli bir kısmı da yarışma sonucu elde edilmiş projelerdir. Bunların yanı sıra Denizcilik Bankası Üsküdar Vapur İskelesi (1965), Diri İş Hanı (1965), Bebek’te Bir Çayhane ve Konut (1969), H. Toprak Konutu (1984), Toprak Seramik Ağırlama-Konaklama Tesisleri (1997) ve Denizli Erbakır Fen Lisesi (2000) inşa edilmiş diğer önemli yapıları arasında sayılabilir.
Yapılarında Şahinler’in özgün çizgisi ile birlikte dönemin mimari eğilimleri de okunmaktadır. Cephesinde ritmik bir düzen elde etmek amacıyla belli bir modüle bağlı olarak tasarlanan prekast elemanların kullanıldığı ve servislerin betonarme çekirdek içine yerleştirildiği, esnek mekân anlayışı ile biçimlenen İstanbul Ticaret Odası projesinde uluslararası Rasyonalizm’in izleri görülmektedir.(3) Bununla beraber, Şahinler tarihten ve diğer kültürlerden öğrendiklerini, modern mimari ile sentezleyerek yapılarına başarı ile aktarabilmiştir. Pompidou Kültür Merkezi’nde gezdiği bir sergide Pekin’deki Yasak Kent’in maketini görmüş ve sarayların güvenlik nedeniyle yüksek duvarlarla çevrelenmiş olması ilgisini çekmiştir. Bunu Milli Güvenlik Kurulu Binası Yarışması için nasıl kullandığını şöyle anlatmaktadır: “Yasak Kentin maketinde saraylar güvenlik nedeniyle yüksek duvarlarla çevrelenmişti… Bu düzenlemeden esinlenerek Milli Güvenlik Kurulu’nun vaziyet planlarını etüt ettim. Ağırlık merkezine genel sekreterliği koydum. Koruma altında… Saklı bir güvenlik sekreterliği… Onun etrafında yapılar oluşuyor.”(4)
Kitapları “Mimarlıkta Teknik Resim (1990, Prof. Dr. Fehmi Kızıl ile birlikte)”, “Güzel Sanatlar Akademisinden Anılar ve Görüşler (1993)”, “Uygulama Projesi Atölyesi Kayıt Defteri (2011, Prof. Dr. Nesrin Dengiz ile birlikte)” ve “Orta İtalya’nın Ortaçağ Kentleri (2013)” ile beraber Yapı, Mimarlık ve Mimarist mimarlık dergileri ile Cumhuriyet Gazetesi’nin “Olaylar ve Görüşler” köşesi başta olmak üzere çeşitli günlük yayın organlarında yazıları yayımlanmıştır. Ayrıca bir akademisyen olarak sadece mimarlık, yüksek öğretim ve mimarlık eğitimi ile ilgili değil; kentsel çevre, kültür, koruma, göç gibi toplumsal konular ve dönemin iç ve dış politikası ile ilgili yazılar yazması da öğretim üyemizin dikkati çeken başka bir özelliğidir. Özellikle, Akademiye öğrenci olarak girdiği yıllardan beri sürmekte olan spor ve edebiyata ilgisinin, onu mimarlık dışı alanlarda da beslediği görülmektedir. 1945-46 yıllarındaki öncelikli ilgi alanlarını kendisi “sosyalizm, sonra spor ve edebiyat”(5)olarak tanımlamaktadır.
Makalelerinde ülkenin ve dünyanın içinde bulunduğu siyasi ve kültürel ortamın sorunlarını tartışması ile beraber, yükseköğrenimin sorunlarını ve demokratik üniversite mücadelesini konu edinmiştir. Yazıları, özellikle Akademinin bağımsız bir üniversiteye dönüşüm süreci ile ilgili bir belge niteliğindedir.
Akademik ve mesleki hayata çok önemli katkılar yapmış olan Şahinler’in, kendisiyle yapılan söyleşinin yanı sıra, projeleri, makaleleri ve etüdlerinin yer aldığı kitap ile seçilmiş projelerinin yer aldığı bu serginin amacı değerli öğretim üyemizin mesleki ve akademik çalışmalarını / görüşlerini mimarlık eğitimine katabilmek, öğrenciler ve meslektaşları ile paylaşabilmektir. Proje ve makalelerin derlenmesinde büyük ölçüde, Şahinler’in özel arşivinden yararlanıldığından, özellikle etüdlerin ve yarışma projelerinin çoğunluğunu ilk defa yayınlanan materyaller teşkil etmektedir. Bu açıdan kitap ve sergi Şahinler’in mimarlığını, akademik hayatını, dahası yapılan söyleşi ile beraber mimarlığa ve hayata bakışını gözler önüne seren
önemli bir belge niteliği taşımaktadır. Son olarak kendisinin söyleşi sırasında aktardığı “mimar” ve “mimarlık” tanımlarını paylaşarak bitirmek sanırız yerinde olur. Şahinler’e göre “mimarlık, sanat ve kültürün bütünleşmesidir.” Kendi sözleri ile: “Mimardan beklenen, mimarlığa yatkınlık, sabırla, nice çilelerle, deneyip yanılmalarla ulaşılan ustalıktır kanımca. Tarihin her aşamasında seçkinlerin konusu olmuştur mimarlık, seçkinlerin mesleğidir. Gelişmiş beyinlerdir. Mutlaka insan yararına sosyal, siyasal tercihleri de olmalıdır mimarların. Kalıcı başarılarının ardında, özde kültürel olgunluk, felsefi birikim, sanatçı kişilikleri vardır.”(6)
NOTLAR
1. Tercan, Ahmet; Eren, İmre (ed.), 2014, “Prof. Orhan Şahinler’le Söyleşi”, Söyleşi: Doç. Dr. Ahmet Tercan, Orhan Şahinler: Mimarlıkla 60 Yıl, MSGSÜ Yayınları, s. 36.
2. Tercan; Eren (ed.), 2014, s.25.
3. Gülsen (Antel), Ayla, 1990 “Dünyada ve Türkiye’de Çağdaş Rasyonalist Mimari”, Yayımlanmamış Doktora Tezi, MSGSÜ FBE, İstanbul.
4. Tercan; Eren, 2014 (ed.), s. 29.
5. Tercan; Eren,2014 (ed.), s. 23.
6.Tercan; Eren,2014 (ed.), s. 45.
Bu icerik 10723 defa görüntülenmiştir.