367
EYLÜL-EKİM 2012
 
MİMARLIK'tan

MİMARLIK DÜNYASINDAN

  • Cami
    Doğan Kuban, Prof. Dr., Mimarlık Tarihçisi

YAYINLAR



KÜNYE
KIRDAN / KENTTEN

MİSİ: “Gümüş Nehir”in Kıyısında, “Gümüş Tepe”nin Eteklerinde

Neslihan Dostoğlu, Prof. Dr., İstanbul Kültür Üniversitesi, Mimarlık Bölümü

Misi, Bursa’nın 15 km. batısında, Orhaneli yolu üzerinde Nilüfer Çayı’nın kıyısında Uludağ yamaçlarına yaslanmış, etrafı ormanlarla çevrili tarihî bir köydür. Günümüzde Nilüfer Belediyesi sınırları içinde Gümüştepe Mahallesi adıyla bilinen yerleşmenin tarihi MÖ 1800’lü yıllara kadar götürülebilir. Tarihçiler Trakya’dan Güney Marmara Bölgesi’ne göç eden ve Misyalılar olarak bilinen kavimin bölgede, biri Misi olan üç yerleşim kurduklarını, bunların Romalılarla karışarak MS 5. yüzyıla kadar varlıklarını sürdürdüklerini, bu tarihten sonra da Bizanslıların bölgede hâkimiyet kazandıklarını aktarmaktadır. Misi’nin çeşitli uygarlıklar tarafından yerleşim için tercih edilmesinin nedenlerinden biri, önemli bir akarsuyun buradan geçmesidir. İlk önce Silvardos (Gümüş Nehir) olarak adlandırılan bu akarsuyun ismi zaman içinde Nilüfer olarak değişmiştir. Tarih boyunca güneyden kuzeye akan Nilüfer çayı, Bursa ovasını ikiye bölmüş, bu nedenle batıdan gelen tüm kervanlar, biri Misi’de yer alan çeşitli köprülerden geçerek Bursa’ya ulaşmışlar, oradan da doğuya yönelmişlerdir. Yörenin gizlenmeye elverişli bir boğaz niteliğinde olması, keşişlerin burada yüzyıllarca güçlü bir misyonerlik örgütü kurmalarına yol açmış, bölgede çeşitli manastırlar kurulmuş, zaman içinde Misi önemli bir Hıristiyanlık merkezi olmuştur. 1316 yılında ise, Osmanlıların askerî stratejisinin gereği olarak, asıl ele geçirilmek istenen Bursa’nın fethini kolaylaştırmak amacıyla yakın çevredeki diğer küçük yerleşmeler gibi Misi de Osmanlı topraklarına katılmıştır. Böylece, Misi, Bursa’dan on yıl önce Osmanlı sınırları içine girmiştir. 1961 yılında ismi “Gümüştepe” olarak değiştirilen Misi, 1987 yılına kadar köy olarak anılmış, ancak bu tarihte köy statüsünden çıkarılarak bir mahalle haline gelmiştir.

Halen 700 kişinin yaşadığı Misi’de, Nilüfer çayı üzerindeki köprünün açıldığı, caminin, çeşitli dükkânların ve kahvehanenin yer aldığı bir meydan bulunmaktadır. Bu meydan, çıkmaz sokaklar, yamaçta Nilüfer çayına doğru konumlanan konutlar ve onları çevreleyen çam ormanları Misi’nin fiziksel kimliğini oluşturan önemli elemanlardır. 1989’da Bursa KTVKK tarafından kentsel sit alanı ilan edilen Misi’de, günümüzde 27 sivil mimarlık örneği ve 2 çeşme kültürel varlık olarak, bir ağaç da doğal varlık olarak tescillidir. Yerleşmede genelde dış sofalı plan tipinde düzenlenen ve çoğunlukla iki katlı olan geleneksel konutların zemin katları taş, üst katları ise kerpiç dolgulu ahşap karkas tekniğinde inşa edilmiştir.

Misi’de tarihsel süreçte en önemli geçim kaynaklarından olan ipekçilik günümüzde tamamen, bağcılık ve şarapçılık ise büyük ölçüde yok olmuştur. Ekonomik yaşamdaki olumsuz değişimler Misi’nin geleneksel konut dokusuna da yansımış, pek çok konut yangın, deprem gibi çeşitli afetler veya bakımsızlık nedeniyle kısmen veya tamamen tahrip olmuş, köyün arazileri yapılaşmaya açılmıştır. Ancak, Nilüfer Belediyesi’nin son yıllarda, Misi’yi geleceğe sağlıklı biçimde taşımak için kapsamlı çalışmalar yürütmesi, yerleşmeye yeni bir ivme kazandırmıştır. Belediyenin hayata geçirdiği “Misi Koruma ve Yaşatma Projesi” sayesinde tescilli yapıların korunması ve bir kısmının da restore edilerek işlevsel hale getirilmesi, cephelerin sağlıklaştırılması mümkün olabilecektir. Bu kapsamda, 17. ve 18. yüzyıldan kalma yapıların bulunduğu Misi’de ilk etapta çeşitli sokaklardaki evlerin cephe sağlıklaştırmaları yapılmış, yürütülen bu çalışmalar Tarihî Kentler Birliği’nin Özendirme Ödülü ile de desteklenmiştir. Yine belediyenin öncülüğünde köy meydanında yer alan ve Misi’nin tek balkonlu yapısı olan binada restorasyon çalışmaları sürdürülmekte, yapının kitabevi-kafeterya olarak, caminin yanındaki binanın ise Nazım Hikmet Evi olarak sergi ve müze kafeterya olarak işlevlendirilmesi planlanmaktadır. Nilüfer çayına bakan 6-7 parsel üzerindeki bina da konaklama amaçlı restore edilmektedir.

Misi’de ulusal ve uluslararası düzeyde çeşitli üniversiteler tarafından yapılan çalıştaylarda Misi’nin çevresel niteliğini, mekânsal özelliklerini, yerleşmede yaşayan halkın gündelik yaşamını zenginleştirecek, toplumsal yaşama katkıda bulunacak öneriler ele alınmakta, yerleşmeyi daha yaşanılır kılmak için arayışlar gerek Nilüfer Belediyesi, gerekse farklı üniversiteler tarafından sürdürülmektedir.

* Fotoğraflar: Neslihan Dostoğlu, Bursa Nilüfer Belediyesi

Bu icerik 5903 defa görüntülenmiştir.