Her yıl uluslararası ölçekte mimarlık eğitimindeki güncel gelişmelerin değerlendirildiği EAAE konferanslarının sonuncusu, 87 üniversite, 36 ülke ve 5 uluslararası kurumdan 165 kişinin katılımıyla Madrid’te gerçekleşti. Konferansta Avrupa Birliği’nin “European Green Deal” hedefi doğrultusunda “The New European Bauhaus” girişiminin içerdiği eğitim, mesleki uygulama ve toplum arasındaki ilişkileri, sürdürülebilirlik, kapsayıcılık ve estetik boyutlarıyla ele alma fırsatı yaratıldı. (Resim 1)

1975 yılında kurulan EAAE, Belçika’da kayıtlı, kâr amacı gütmeyen uluslararası bir birlik olup mimarlık eğitimi ve araştırmaları alanında çalışan kurum ve bireylerin fikir alışverişinde bulunmalarını sağlamayı prensip olarak kabul etmiştir. EAAE’ye üyelik, Avrupa Birliği'ne üye ülkelerle sınırlı olmayıp tüm Avrupa ülkelerine açıktır. Kuruluşundan bu yana akademisyenler, öğrenciler ve toplum yararına mimarlık eğitiminin bilgi tabanını ve kalitesini iyileştirmeyi hedefleyen birliğin misyonu, bu hedef doğrultusunda Avrupa'da tartışmaları, değişimleri ve ortak bir politikayı teşvik eden bir Avrupa mimarlık okulları ağı oluşturmaktır. Birlik, mimarlık eğitimi ve mimarlık araştırmalarının yönleri hakkında bilgi üretmek için bir forum sağlamakta, mimarlık eğitimcileri ve ilgili yönetim çevrelerine Avrupa perspektifini sunmakta ve üye okulların çıkarlarını desteklemektedir. EAAE, tüm bu süreçte de Avrupa'da mimarlığın kalitesini artırmayı amaçlamaktadır.

148 Tam Üyesi (Full Member) olan Avrupa Mimarlık Eğitimi Derneği, yeni üyelerle büyümeye devam etmektedir. Bu üye okullar Avrupa’da Arktik Okyanusu’ndan Akdeniz’e, Atlantik Okyanusu’ndan Ural Dağları’na uzanan bir coğrafyada yaklaşık 5.000 akademisyeni ve 120.000'den fazla öğrenciyi temsil etmektedir. Tam üyelik, ya devlet tarafından ya da ülkesinde mesleğe erişimi yöneten bir meslek kuruluşu tarafından tanınan mimarlık derecesi sağlayan Avrupa okullarına ya da kurumlarına açıktır. Ayrıca, EAAE’nin İlişkili Üyeler (Associated Members) başlığı altında 6 kurum ve 4 birey bulunmaktadır. Kurumlar, Avrupa sınırları dışında olup EAAE’ye üye olmak isteyenlerden (Amerika Birleşik Devletleri, Rusya, Lübnan gibi), bireysel üyeler ise Avrupa’da veya başka ülkelerde bulunan ve mimarlık eğitimi ile uğraşan kişilerden oluşmaktadır. Ayrıca, EAAE bünyesinde Onursal Üyelik de bulunmaktadır. Bu kategoride Genel Kurul tarafından belirlenen 13 kişi ömür boyu Onursal Üye olarak kabul edilmiştir. Türkiye’deki durum gözden geçirildiğinde YÖK’e bağlı olarak eğitim veren 131 Mimarlık Okulu’ndan ancak 13 tanesinin EAAE’ye üye olduğu görülür. Bunlardan 11’i Türkiye’de, 2’si Kıbrıs’tadır.[1] (Resim 2)

EAAE üyeleri diğer okullar hakkında bilgiye kolaylıkla ulaşabilmektedir. Bilimsel kongreler, çalıştaylar ve yaz okulları aracılığıyla EAAE, genç akademisyenler için çeşitli önemli konulara değinmekte, etkinliklerle ilgili kitaplar yayınlamaktadır. Avrupa Mimarlık Okulları için bir iletişim merkezi olarak EAAE, öğrencilere, öğretim üyelerine ve araştırmacılara iş fırsatlarının paylaşılabileceği bir platform da sunarak kariyerlerini oluşturmalarında yardımcı olmaktadır. Bu hizmet, tüm EAAE Tam Üyeleri için ücretsizdir.

2020 yılında tüm dünyayı etkileyen COVID-19 pandemisi, doğal olarak EAAE’nin yıllık toplantılarının yüzyüze değil çevrimiçi veya hibrid olarak gerçekleştirilmesini zorunlu hale getirmiştir. Nihayet uzunca bir aradan sonra 31 Ağustos - 4 Eylül 2022 tarihleri arasında Madrid’de yüzyüze gerçekleştirilen toplantı zengin bir içerikle kurgulanmıştır. Bir yandan “Towards A New European Bauhaus: Challenges in Design Education & Research” temalı bir konferans düzenlenmiş, diğer yandan uluslararası üne sahip çağrılı konuşmacılar birbirinden ilginç sunumlar yapmış, sergi açılışları ve genel kurul hayata geçirilmiştir. Alberto Campo Baeza, Carmen Pinos, Abalos+Sentkiewicz, Carme Pigem ve Ramon Vilalta çağrılı konuşmacı olarak toplantıya renk katmıştır. Ayrıca misafir konuşmacı olarak Dag Boutsen “Architecture Afterlife” başlıklı konuşmasını yapmış ve bu konuşmada mimarlık okullarının amacının öğrencilere bina tasarlamayı öğretmek olduğunu, oysa mimarların bu tanımdan uzaklaştıklarını ve kendi rollerini her seferinde yeniden tanımladıklarını vurgulamıştır. Diğer misafir konuşmacılar olan Oya Atalay Franck (EAAE Başkanı), Ruth Schagemann (ACE Başkanı), Sharon Haar (ACSA Başkanı), Anna Ramos (Fundacio Mies van der Rohe Yöneticisi), Manuel Blanco (ETSAM Madrid School of Architecture Dekanı), Dubravko Bacic (ACE), Michael Monti (ACSA) ve Thomas Vonier (UIA önceki başkanı), “Mimarlık Mesleğinin Geleceği” başlıklı yuvarlak masa toplantısında değerlendirmeler yapmıştır. Bu toplantıya katılan mimarlıkla ilgili önemli kurumların temsilcileri mimarlık mesleği ve mesleğin geleceği üzerine düşüncelerini paylaşmış, özellikle Birleşmiş Avrupa konusu, mimarlığı bir düşünce yapısı olarak görme, Bolonya süreçleri, NEB (The New European Bauhaus) bileşeni olarak kapsayıcılık ve yaşam boyu öğrenme temaları üzerinde durulmuştur. (Resim 3)

Bu noktada biraz da NEB’den (The New European Bauhaus) söz etmek Madrid toplantısının temasını anlayabilmek için yararlı olacaktır. Avrupa Komisyonu Başkanı, 16 Eylül 2020'de ekolojik, ekonomik ve kültürel bir proje olan Yeni Avrupa Bauhaus’u yaklaşımını sunmuş ve AB'nin gelecekteki hedeflerini sürdürülebilirlik, kapsayıcılık ve estetik temalarına dayalı olarak uygulayacağını belirtmiştir. Yeni Bauhaus yaklaşımı, sürdürülebilir inovasyonun günlük hayatımızda nasıl somut ve olumlu deneyimlere dönüştürülebileceğini göstermektedir. European Union (2021) çağdaşlığın simgesi olarak Bauhaus'un AB tarafından yeniden ele alınması, eleştirel üretim fikrini ve tasarım yoluyla düşünmeyi öne çıkarmaktadır.[2] Bauhaus, eski ve yeni, üretim ve deney arasındaki bağlantıyı temsil ettiği, ayrıntıdan binaya, binadan kentsel ve bölgesel planlamaya kadar tüm ölçekleri kapsayabilen bir model olduğu için önemidir. Ancak, Avrupa Birliği, “The New European Bauhaus” önerisinde, Bauhaus'un salt bir marka olarak yeniden canlanmasından kaçınmış ve onu 21. yüzyılın sorunlarına çözüm bulmak için üretken bir motora dönüştürmüştür.[3]

EAAE Madrid toplantısının ana teması da, belirsizlik ve istikrarsızlık döneminde tasarımı bir problem çözme girişimi olarak savunmanın her zamankinden daha gerekli olduğu düşünülerek, “The New European Bauhaus” önerisi kapsamında geliştirilmiştir. Buna göre başlıklar aşağıdaki şekilde belirlenmiştir:

1. Yeni Avrupa Bauhaus'u ve Sürdürülebilir Gelişme Hedefleri

• Şehirleri ve insan yerleşimlerini kapsayıcı, güvenli, dayanıklı ve sürdürülebilir kılan tasarımlar
• Kapsayıcı ve kaliteli eğitim sağlayan ve herkes için yaşam boyu öğrenme fırsatlarını destekleyen tasarımlar
• Tasarım yoluyla toplumsal cinsiyet eşitliğinin sağlanması
• Mekân, iktidar, kültür ve kolektif kimlikler arasındaki ilişki

2. Yeni Avrupa Bauhaus’u ve Çok Disiplinli Tasarım

• Farklı profesyoneller arasında işbirliği olanakları
• Mesleki uygulama ve öğretim arasındaki transferler
• Kullanıcıların tasarım süreçlerine katılımı
• İkinci dijital dönüş ve yeni tasarım yöntemleri

3. Yeni Avrupa Bauhaus’u ve Kritik Pozisyonlar

• Eski Bauhaus: 21. yüzyıl için dersler
• Çağdaş mimari düşünce ve uygulamada ihtiyaçlar
• Yeni Bauhaus için yeni sınırlar
• Yeni tasavvurlar ve ayırt etme konusunda eğitme ihtiyacı[4]

Pek çok farklı ülkeden katılımcı konferans kapsamında bildiriler sunmuş, Velux Ödülleri Sergisi, ETSAM Yüksek Lisans Tezleri Sergisi ve İstanbul Kültür Üniversitesi Mimarlık Bölümü ile Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Mimarlık Bölümü tarafından hazırlanan sergiyle zenginleşen EAAE toplantısı sürecinde Norman Foster Foundation ile Buen Retiro Parkı ve Paseo del Prado’ya yürüme turları düzenlenmiştir.

İstanbul Kültür Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Mimarlık Bölümü tarafından 24-25 Mart 2022'de düzenlenen "Architectural Episodes 02: New Dialogues in Architectural Education and Practice" temalı uluslararası sempozyum programı kapsamında, İstanbul Kültür Üniversitesi ile Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Mimarlık Bölümü işbirliği içinde “Muğla Transcripts in/on Disasters: Forest Fires 2021” (Afetler İçinde/Üzerine Muğla Suretleri: Orman Yangınları 2021) başlıklı bir atölye organize edilmiştir. 5 metre uzunluğunda ve 60 cm yüksekliğinde, biri İstanbul Kültür Üniversitesi’nde, biri de Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi’nde Mimarlık Bölümü öğrencilerinin hazırladığı iki çalışmadan oluşan sergi İstanbul ve Muğla’da her iki üniversitede ve Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi’nde izlenime sunulduktan sonra Madrid’e taşınmış ve büyük ilgi görmüştür. (Resim 5)

NOTLAR

[1] www.eaae.be [Erişim: 10.11.2022]

[2] European Union, 2021, “New European Bauhaus: New Actions and Funding to Link Sustainability to Style and Inclusion”.

[3] www.eaaemadrid2022.es [Erişim: 10.11.2022]

[4] www.eaaemadrid2022.es [Erişim: 10.11.2022]