Avrupa’da mimarlık ve yapılı çevrenin niteliğinin yükseltilmesi konusunda çalışan kurum ve kuruluşlar arasında bir platform oluşturan Avrupa Mimarlık Politikaları Forumu (EFAP), 18-20 Kasım 2010 tarihlerinde AB Belçika Dönem Başkanlığı’nın evsahipliğinde Brüksel’de toplandı. Etkinlik programı, “Toplumsal Uyumun Bir Vektörü Olarak Mimarlık” temasıyla gerçekleştirilen bir konferans programı ile bunu izleyen idari toplantılardan oluşuyordu. Foruma Türkiye’den üye olan Mimarlar Odası ve Bayındırlık ve İskân Bakanlığı toplantıya birer delegasyonla katılım sağladı.

Konferans teması kapsamına yapılan sunuşlarda, nitelikli kamusal mekânlar ve yapıların toplumsal yaşama katkısı ile mimarlığın toplumsal yaşamı şekillendirmedeki rolü tartışıldı. Alt temalar arasında okul yapıları, insanlar için sembolik mekânlar, toplu konutlar için yeni biçimler ve kamusal mekânlar bulunuyordu.

Özellikle okul yapılarının tasarımı konusunda sunulan örnekler, göçmenlerin yaşadığı ve toplumsal hayatın zorluklarla dolu olduğu bölgelerde, toplumu kapsayıcı yapı ve mekân tasarımının getirdiği dönüştürücü etkileri çok güzel bir şekilde yansıtıyordu. Bunlardan biri olan Naim Dangoor Merkezi’ndeki Londra Westminster Academy yapısının 2008 yılında inşa edilmesinden bu yana bölgedeki suç düzeyinin % 14 oranında düşmüş olduğu bilgisi bunu onaylar nitelikteydi.

Westminster Academy yapısını tasarlayan mimarlık ofisi Allford Hall Monaghan Morris Architects’ten Paul Monaghan yaptığı sunuşta, 1175 öğrencisi ve 128 öğretmeni bulunan bu okulun öğrencilerinin % 86’sı ana dili İngilizce olmayan öğrencilerden oluştuğunu ve okulda 65 farklı ülkeden, 34 farklı dil konuşan öğrenci bulunduğu bilgisini verdi. Londra’nın varlıklı mahalleleri arasında sıkışmış olan, şehrin en yoksul ve kültürel açıdan en karmaşık bölgelerinden birinde bulunan bu okul yapısının tasarımında temel olarak kültürel çeşitliliği ifade eden ögeler kullanılarak, burada okuyan herkesin kendini buraya ait hissetmesi sağlanmış. Ayrıca okul çevresinde yaşayan halkın hem okulu ve hem de spor hizmetlerini kullanması prensip olarak benimsenmiş. Okul yapısı, başta RIBA’nın 2008 yılında verdiği Ulusal Mimarlık Ödülü, Okul Yapısı Ödülü ve Londra’da Yılın Yapısı Ödülü olmak üzere hem ulusal hem de uluslararası pek çok mimarlık, tasarım ve okul yapısı ödülüne layık görülmüş.

Konferansta okul yapılarının yanı sıra başarılı kamusal mekân örnekleri de sunuldu. Bunlardan biri Almanya’dan KARO Architects’in, Doğu Almanya’nın artık kullanılmayan endüstriyel yapıları ve boş alanlarıyla bilinen, işsizlik oranının yüksek olduğu ve kamusal hizmetlerin kısıtlı olduğu Magdeburg bölgesinde tasarladığı açık hava kütüphanesiydi. Bu kütüphane tasarımı ilk olarak 2005 yılında, bölgede yaşayan halkın katılımıyla ve bir bira üreticisinin sağladığı kasalarla geçici bir strüktür olarak ortaya çıkmış. Bu geçici strüktürün yapımının çevre halkına getirdiği enerjinin etkisiyle, birtakım kamu kaynakları sağlanarak 2008 yılında bu açık kütüphane mekânı gerçekten hayata geçirilmiş. 2010 Avrupa Kamusal Mekân Ödülü’nü alan bu kütüphane, çevrede yaşayanların istedikleri kitabı kayıt olmaksızın alabildikleri ve dilediklerinde bunun yerine başka kitapları getirebildikleri, 24 saat açık bir kamusal mekân üretiyor.

Belçika’dan verilen güzel bir kamusal mekân örneği de, Brüksel’in merkezinde bir tren yolu kesişim noktasında bulunan ve yıllardır travmatik bir mahalle olarak bilinen bir bölgede inşa edilen Ursulines paten-kaykay pistiydi. Projenin sunumunu yapan Brüksel Baş Mimarı Olivier Bastin, yarışma yoluyla elde edilen bu pistin tasarım ve yapım aşamasında çevrede yaşayanlar için bilgilendirme etkinlikleri düzenlendiğini ve çocuklar için paten-kaykay dersleri verildiğini belirtti. Yapımından sonra yoğun bir şekilde kullanılan bu pistin çevresi için dönüştürücü bir etki yarattığını ifade etti.

Konferansın ardından gerçekleştirilen idari toplantılarda verilen bilgiye göre, EFAP’ın 18 hükümet kuruluşu, 21 meslek örgütü, 11 kültür kuruluşu, 6 bireysel üye ve 4 onursal üye olmak üzere toplam 60 üyesi bulunuyor.

EFAP’ın bir sonraki toplantısı, 4-7 Mayıs 2011 tarihlerinde AB Macaristan Dönem Başkanlığı’nda Budapeşte’de gerçekleştirilecek. “Avrupa-Tuna-Su: Yenilikçilik ve Sürdürülebilirlik” temasıyla gerçekleştirilecek bu toplantı, 2011 yılının ilk yarısında Macaristan Dönem Başkanlığı tarafından kabul edilecek olan Avrupa Tuna Bölgesi Stratejisi’ne referans veriyor.

Daha önceki EFAP konferans ve toplantılarına Türkiye adına katılım raporlarına www.mo.org.tr ana sayfasında sol menüdeki Belgeler/EFAP bölümünden ulaşılabiliyor.

Mimarlar Odası’nın farklı ülkelerden mimarlık politikaları veritabanına ulaşmak için:

www.mo.org.tr/mimpolveritabani

EFAP konusundaki güncel gelişmeleri ve belgeleri izlemek için:

www.efap-fepa.eu